page0023

15

Reformacyja

Articuli., In quibm recensenlur abusus mutati). Konfessyja augsburska, jest pierwszym aktem religijnym reformacyi, mająeym znaczenie nietylko kościelne ale i polityczne, formuje albowiem to, co pod względem wiary i dogmatów wypowiedziała reformacyja i wskazuje, czego taż reformacyja żądała od kościoła Rzymsko-katolickiego. Konfessyja, stała stę sztandarem, pod któryur skupiły się nietylko zastępy protestantów niemieckich, ale i tych wszystkich, którzy gdziekolwiek żyjąc, jakimkolwiek językiem mówiąc, uznali reformę dokonaną przez Lutra, jako wyraz swej wiary i swego religijnego przekonania. Kalwin nie sformułował wyznania wiary, i wyznania wiary powstałe w następstwie czasu w kościele kalwińskim, czyli reformowanym, mają znaczenie miejscowe, obowiązywały już to pojedyncze miasta, już miejscowości i narody, i nie zyskały dotąd, jak konfessyja augsburska, znaczenia powszechnego, znaczenia Symbolu wiary, który i pod względem politycznym, jest normą prawną. Gdziekolwiek albowiem państwo, uznaje wyznawców kościoła luterskiego, jako ewangelickiego, jako równouprawnionych w stosunku do wyznania panującego, czyni to, na podstawie konfessyi augsburskiej, jako formuły wyznania wiary tegoż kościoła. Dowód tego, widzimy W' historyi reformacyi w kościele ewangelickim w Niemczech. Kiedy albowiem stany ewangelickie, celem obrony politycznych praw swoich, zawarły w Szmalkadzie roku 1531 przymierze zaczepne i odporne na lat 6 i takowe w r. 1536 ponowiły na lat dziesięć, a cesarz mimo to naciskał ich, roku 1516 wybuchła w^rojna, Szmalkadzką nazw ana. Rozmaicie szło ewangelikom, zwyciężeni przez cesarza Karola V, zagrożeni w istnieniu sweiii przez ogłoszenie Interim augsburskiego (1518), poparci znów przez elektora Maurycego, po ukończeniu wojny, która trwała od 1550—1555, zyskali wolność wyznania. Na sejmie augsburskim roku 1555 dnia 25 Września, po zawarciu pokoju religijnego, stanęła uchwała sejmowa: „iż nie walno nikogo z powodu augsburskiego wyznania wiary prześladować,” a trzymających się tegoż wyznania, nazwano: wyznawcami konfessyi augsburskiej. Po wybuchnięciu wojny trzydziestoletniej, kiedy zawarto pod guarancyją Szwecyi i Francyi pokój Westfalski r. 1618, przede-wszystkiem zatwierdzono uchwałę pokoju religijnego augsburskiego, i takową rozciągnięto i na Kalwinów. Z chwilą tą, reformacyja, jako taka, kończy się. W kościele lulerskim, oprócz konfessyi augsburskiej, normą nauki wiary staje się: Mały i duży katechizm Lutra (1529 r.), Apologia konfessyi napisana przez Melanchtoua (1530), Artykuły szmalkadzkie (1537); Formuła concordiae (1577). W kościele reformowanym, w niektórych krajach zyskały znaczenie Symbolu: Confessio tetrapohtana (1530), Katechizm heidelberski (1562), Confessio hełeetica prior (1535) i posłcrior (1566), Consensus tigurinus (1519), Consensus gcnccensis (1551), Confessio Gallicana (1559), Confessio Hungarica (1557), ConsensusSendomiriensis (1570), 39 artykułów i Book of common praycr (1562), Confessio Scotica (1560) i inne. Tam gdzie się składa inne podstawy, nad wypowiedziane przez reformacyja, to jest: iż Biblija, jako słowo Boże jest źródłem i normą wiary; że Bóg, jest Bogiem w^r Trójcy świętej, Bogiem w trzech osobach, że usprawiedliwienie jest z wiary w Chrystusa, darmo i z łaski bez zasługi z uczynków; że Chrystus jest prawdziwym Bogiem i człowiekiem, a przez niewinną mękę i śmierć swoją na krzyżu zupeł-nem zadosyć uczynieniem za grzechy nasze i jedynym pośrednikiem i orędownikiem. prawdziwą i jedyną głową Kościoła widzialnego i niewidzialnego; że Sakramentu są obzedami postanowionemi przez samego Chrystusa, w których wraz z wldzialnemi i naturalnemi znakami, zostaje udzielaną łaska boża;