page0012

4

Saskie elektorstwo

odziedziczenia, już przez cesarskie inwestytury. Po dobrowolnej abdykacyi jego w r. 1156, synowie podzielili się krajem i dali początek linijom wygasłym w XII i XIII wieku, których posiadłości wówczas wróciły do książęcego domu Misnii. Za Ottona Bogatego (1156—1130 r.) odkryto kopalnie srebra w Freibergu, a wpływów jaki pochodził z ich exp!oatacyi, margrabia użył na założenie nowych miast i na nabycie nowych posiadłości. Sprzyjał on przytem rozwojowi handlu i przemysłu. Następcami jego byli synowie Albert Dumny (1190—1195) i Dietrich Smutny (1190—1221), który dopjero po śmierci - brata został spokojnym posiadaczem margrabstwa. Syn jego i następca Henryk znakomity (1221—1288), do posiadłości swoich dołączył Turyngią, odziedzi-czonę po śmierci matki. Atoli kraj swój osłabił dzieląc go jeszcze za życia, pomiędzy trzech synów swoich, Alberta Grubego, Dietricha i Fryderyka, i z boleścią patrzyć musiał na długoletnie ich walki między sobą. Za jego także życia wszczęła się wojna między AJhertem Grubym a jego synami Fryderykiem Pokąsanym i Dietzmanem. Skutkiem krwawych walk, które tylko co nie sprowadziły za sobą upadku domu Wettin, Fryderyk Pokąsany, nareszcie w r. 1308 zdołał zostać spokojnym posiadaczem Miśnii i Turyngii. W roku 1324, nastąpił po nim syn jego Fryderyk Poważny, który otrzymał w kraju spokojność i cisze. Po zgonie jego nastąpionym w 1349, synowie jego Fry-der. Srogi, Baltazar i Wilhelm rządzili pospołu, aż do zupełnego rozdziału kraju. Linija założona przez Fryderyka Kłótnika, została najpotężniejszą. Z iołał on przywiązać do niej godność Elektora, co sprawiło że wkrótce został jednym z najpotężniejszych władzców w Niemczech. Następcą jego w godności ele-ktorskiej był Fryderyk Łagodny (1428—1464), który zrazu panował wspólnie z bratem swoim Wilhelmen; lecz z wygaśnięciem turyngskiego domu w 1440, obaj bracia podzielili się i Wilhelm otrzymał Turyngią na własność. Obaj bracia walczyli przeciw sobie w r. 1441, a następnie spory swój skończyli traktatem Naumburgskim w 1451 r. Rozdziały te w r. 1455, były powodem porwania książąt Ernesta i Alberta, przez Kunza de Kaufungen. Po śmierci Fryderyka wydarzonej w r. 1464, Ernest odziedziczył godność elektorską; a ze zgonem bezpotomnym stryja Wilhelma w 1462, obaj bracia podzielili się posiadłościami jego i tym sposobem założyli linije Ernestyńską i Alberti/ńsfrą domu Wettin, których posiadłości już się później nie zjednoczyły. W linii Erne$tfjń.slf»f-j, od założyciela jej Ernesta poszli elektor Fryderyk Mądry (1486—1525) i książę Jan Stały (1525—1532). który godność elektoralną odziedziczył po bezpotomnej śmierci Fryderyka. Fryderyk Mądry, wielki wywarł wpływ na sprawę Niemiec, a cesarz w nieobecności powierzał mu swoją władze. Koku 1502 założył on uniwersytet v\ Wittembergu i sprzyjał ruchowi reformy religijnej, wyszłemu w roku 1517 z tego ogniska oświaty. Nie ulega wątpliwości, że gdyby nie szczególna opieka cesarzów Maxyuiilija-na I i Karola V, Luter byłby uległ temu samemu losowi co Jan Huss. Po Janie nastąpił Jan Fryderyk wspaniałomyślny, po bitwie pod Miilhberg roku 1547, wzięty w niewolę przez Karola V; który na mocy kapitulacyi Wittembergu, Maurycemu odstąpił elektorską godność. Skutkiem tej kapitulacyi, oprócz tego, że Maurycy zyskał tytuł elektora, do linii albertyńskiej przeszła także większa cześć posiadłości linii ernestyńskiej, a synom uwiezionego elektora, wprawdzie pozostawiono szcznpłe mienie, ale sam elektorat stracił na tern, bo Maurycy nrisiał od.łać królowi czeskiemn szląskie ksieztwo Sagan i lenne posiadłości Voigtlandu. a zarazem zrzec się dotychczasowego prawa zwierzchnictwa Sax.onii nad pro wincyją Reuss, i zgodzić się na utrzymanie bisku-