7808428367

LISBET 121

Jak dotąd osiąga się ten cel już przez to, że z każdym pojęciem w słowniku wiąże się kilka możliwych działań. Działania wykazują każdorazowo różną możliwość zaakceptowania przez użytkownika LISBET jako odpowiednią reakcję na jego zapytanie. Wartości tych możliwości są wstępnie ustalane przez „ekspertów” na podstawie doświadczeń z rozmów konsultacyjnych i przypuszczeń dotyczących struktury publiczności LISBET. W dalszych dialogach możliwości zmieniają się zależnie od tego, czy użytkownik dane reakcje akceptuje, czy też czuje się niezrozumiany. W ten sposób, z upływem czasu LISBET może coraz bardziej dopasowywać swe sterowanie dialogiem i doradztwo do potrzeb użytkowników ².

Taka forma przystosowania się LISBET jest zorientowana na przeciętnego użytkownika. Wśród użytkowników zarówno o minimalnej jak i dużej znajomości empirycznych badań społecznych i statystyki może to wciąż jeszcze prowadzić do znacznego znudzenia dialogiem z LISBET. Dlatego zamierza się bardziej zindywidualizować doradztwo i sterowanie dialogiem. Pomysły i projekty tego dotyczące przedstawiono w rozdziale 4.

Oprócz umiejętności przepracowania „doświadczeń” z dialogów na podstawie słownika, jest LISBET zdolny do uczenia się także na drugiej płaszczyźnie — mogąc uzupełniać słownik dotąd nie uwzględnionymi pojęciami. Jest to możliwe zawsze wtedy, gdy jakiś użytkownik stosuje w pytaniu tylko takie pojęcia, których dotąd nie ma w słowniku. Może wtedy wskazać i objąć decydujące — jego zdaniem — pojęcie. Jeśli objaśnienie zawiera już znane pojęcia, używa się ich jako synonimów nieznanego, tak że można wprowadzić uzupełnienie. Jeśli się ono nie sprawdzi, wkrótce zniknie ze słownika w wyniku zmniejszania się wartości prawdopodobieństwa.

1.6. Elastyczność

W związku z umiejętnością uczenia się żądano już kilkakrotnie elastycznej koncepcji LISBET. Żądanie to odnosi się także do wejścia w system doradczy, jeśli się nie chce z góry zawęzić kręgu potencjalnych użytkowników. Dostępu do procedury statystycznej nie może otwierać jedynie opis problemu badawczego i przedstawienie danych, chociaż stanowi to jeden z istotnych aspektów LISBET. Można również celowo zażądać modelu statystycznego. Prowadzi to do sprawdzenia przesłanek jego zastosowania, aby uniemożliwić doprowadzenie do absurdu podstawowego zadania LISBET.

Ponadto istnieje możność ominięcia ustalonej w słowniku przez różnice prawdopodobieństwa kolejności możliwych działań, przez celowe zażądanie wskazówki bibliograficznej lub objaśnienia do jakiegoś pojęcia. Jest to konieczne, gdyż inaczej mogłoby się zdarzyć, że * Podobne idee znajdzie się też u Demelbauera (1969 i 1971). Jego rozważania o „Conversational Supervisor for Statistical Subroutines” różnią się jednak w wielu punktach od tu przedstawianej propozycji, poza tym niestety nigdy nie zostały skonkretyzowane ani przekształcone w program komputerowy.