page0015

Sasko-Altenbnrgskie — Sasko-Kobnrg-GotaJ skie księztwa    7

drewnianych. Książę ma dwunasty głos w małej radzie związku niemieckiego, ma także głos na zgromadzeniu plenarnem. Rząd krajowy jest konstytucyjny, konstytucyja pochodząca z r. 1831, została zmodyfikowana skutkiem wypadków z r. 1848 i 1849. Obecne zgromadzenie stanów składa się z trzydziestu deputowanych, z których dziewięciu mianowanych przez miasta, dwunastu przez wsie, a dziewięciu przez najwięcej opodatkowanych. Wybór jest zwyczajny i co do deputowanych z miast i wsi, zastosowany do trzech klass kontrybucyi. Obrady odbywają się publicznie; zgoda stanów konieczną jest dla ważności praw dotyczących osobistej swobody, własności, konstytucyi, siły zbrojnej i administracji finansowej. Książę pobiera z listy cywilnej 198,000 talarów. Prawa feudalne zniesione. Dochody publiczne w budżecie z lat 1851 do 1853, wykazane były w summie 654,816 talarów. Dług publiczny, zajmuje w tern 950,000 talarów, papierowych pieniędzy w obiegu jest za 1,475,305 talarów'. Siła zbrojna, uorganizowana zupełnie według pruskiej, składa się z 1,600 ludzi, tworzących dwa batalijony. Po Altenburgu, stolicy księztwa i rezydencyi księcia, najważniejsze miasta są Ronneburg i Eisenberg. Uniwersytet w Jena, służy tej krainie zarówno .jak i innym państwom rozmaitych gałęzi linii ernestyńskiej saskiego domu. Według podziału, który nastąpił w roku 1489, między liniją ernestyńską a liniją albertyńslrą (ob. Dom saski'), księztwo Sasko-Altenburgskie przypadło pierwszej, później skutkiem wypadków z r. 1547 wróciło do drugiej. W r. 1553 elektor August ustąpił znowu Altenburg, Eisenberg i t. p. Janowi Fryderykowi Wspaniałomyślnemu. Liniją Altenburgsa, założona w 1603 przez Fryderyka Wilhelma, syna Jana Wilhelma z dawnej linii wejmarskiej, wygasła w r. 1679, a kraj dostał się wtedy Ernestowi I, albo Pobożnemu, Gotajskiemu. Po podziale dokonanem pomiędzy jego synami, Altenburg pozostał przy linii gotajskiej. Po wygaśnięcin panującej tam linii, territorium, mocą traktatu podziału nastąpionego w r. 1896, przysądzone zostało księciu Sasko-Hildburghausen, który odtąd przyjął tytuł księcia Sasko-Altenburgskiego. Tę liniję założył w 1675 Ernest (urodzony w 1655), szósty syn Ernesta Pobożnego. Pienviastkow^ro przemieszkiwał on w Eisfeld, potem w Heldburg, a ostatecznie w Hildburghausen, którego nazwę przybrał. Umarł w 1715, zaprowadziwszy w domu swoim prawo pierworodztwa. Czterej jego następcy dosyć źle rządzili i kraj mocno długami obciążyli. Czwarty Fryderyk, urodzony w 1763, przystąpił w 1806 do związku Reńskiego. Zgodnie z umową jaką zawarły między sobą w 1896 rozmaite gałęzie domu Gotaj-skiego, po wygaśnięciu linii sasko-gotajskiej, oddał wtedy Hildburghausen, księztwu Sasko-Meiningskiemu, a wynagrodzono go księztwem Sasko-Alten-burgskiem wówczas erygowanem. Książę Fryderyk umarł w^r r. 1834, nastąpił po nim syn jego Józef. Ten abdykował dobrowolnie 30 Listopada 1848, w skutku rozruchów' wybuchłych w^r jego krainie, podobnie jak wreszcie Niemiec; nastąpił po nim brat jego Jerzy, zmarły w 1853, a po tym znowu najstarszy jego syn Ernest, dzisiaj panujący.

Sasko-Koburg-Gotajskie księzlwo, ma 30 mil kwadrat, rozległości, z których 8 mil kw. i 44,500 mieszkańców przypada na księztw'0 Koburgskie, a około 99 mil kwadr, i 196,000 mieszkańców na księztwu Gotajskie. Pierwsze leży na południowej stronie lasu Turyngskiego, przytyka do Bawaryi i do księztwu Sasko-Meiningen, a skrapiają go rzeki Itz i Rodach, wpadające do Menu. Drugie rozciąga się na północnej stronie lasu Turyngskiego, dotyka dziedzin Schwartzburga, Wejmaru, Hessyi Elektorskiej, księztwa Sasko-Mei -ningen i Saxonii pruskiej, a nawodnione jest przez rzeki Gera, Nessa, Werra,