page0017

Sasko-Kobnrg-GotaJ. ks. — Sasko-ffleiningen-Hildbnrghansen 9

lacyjną. Traktatem podziału dotyczącym księztwa Gotha, książę odstąpił Saal-feld domowi Sasko-Meiningen, i od tego czasu przybrał tytuł księcia Sasko-Ko burg- Gotajskit go. Finanse krajowe, równie jak i osobisty majątek księcia, wnet poczęły kwitnąc jak najpiękniej, dzięki jego miłości porządku i oszczędności; a księcia poczytywano za najbogatszego między drobnemi książętami niemieckiemi. Jako ojciec rodziny był także bardzo szczęśliwy. Rzadko kiedy widziano aby członkowie małego książęcego domu, w tak krótkim przeciągu czasu, posiedli tak wielką liczbę tronów, aby się połączyli z wszystkiemi potę-żnemi rodzinami panującemi. Książę umarł niespodzianie, 99 Stycznia 1844, następcą jego został syn młodszy Ernest II; starszy bowiem zrzekł się poprzednio praw swoich dla zaślubienia królowej Wiktoryi angielskiej. Książę Ernerst ożeniony jest od roku 1849 z księżniczką badeńską i nie ma dzieci. Trzeba więc było przewidzieć przypadek, iż nie zostawi potomstwa i uregulować kwestyję następstwa, co do którego zrzeczenie się jego starszego brata, księcia Alberta, nastręczało wielką wątpliwość. Prawo rodzinne ogłoszono w r. 1855; stanowi ono, że dzieci księcia Alberta zdolne są odziedziczyć ksiez-two Sasko-Koburg-Gotajskie; że niezdolność wynikła dla księcia Alberta z jego aktu zrzeczenia się, jest tylko niezdolnością osobistą, rozciągającą się jedynie do panującego króla angielskiego i do domyślnego następcy tronu. W razie więc gdyby obecne potomstwo księcia Alberta, ograniczyło się tylko na osobie panującego króla i na domyślnym następcy, księztwem zarządzać ma gubernator, aż do czasu pełnoletności potomka zgolnego objąć spadek.

Sasko-lńemingen-Hildbnrghanskie księztwo, położene na południowo-zachodniej i na wschodniej stronie lasu Turyngskiego, przedstawia kształt podkowy, której wnętrze obrócone jest ku północy. Ma w przecięciu zaledwie 9 mile rozległości, ale przestrzeń jego wynosi w ogóle 37 mil kwadratowych. Ludności zaś posiada 166,364 mieszkańców, z których 900 katolików a 1,500 izraelitów. Kraj skrapiają rzeki Werra, Skalda i lim, składa się on z pięciu głównych części: 1° z księztwa Meiningen, pierwiastkowej siedziby domu; 9° z dawnego księztwa Hildburghausen; 3° z księztwa Saalfeldt; 4° z hrabstwa Kamburg, które do r. 1896 stanowiło część Altenburga i z części wójtowstwa Eisenberg; 5° z państwa Kranichfeld. Grunt w ogóle ma górzysty, lecz przecinany licznemi i żyznemi dolinami, między któremi odznacza się piękna dolina Werry, jako jedna z najpiękniejszych okolic w Niemczech. Oprócz chowu bydła i rolnictwa, których produkt nie zaspokaja zupełnie potrzeb mieszkańcy trudnią się wyrobem płótna, materyij wełnianych, żelaztwa, luster, łupku, osełek i drewnianych zabawek, mianowicie w Sonnenbergu i wszystkie swe płody po większej części sprzedają za granicą. Górne okolice księztwa Meiningen bardzo obfitują w drzewo, a okolice Saalfeldu w żelazo i miedź. W ostatnich latach exploatacyja tych kopalń zatrudniała 1,160 robotników dziennie i przynosiła 700,000 florenów dochodu. W kraju niższym i w hrabstwie Kamburg istnieją kopalnie soli. Uniwersytetem krajowym, podobuie jak i dla wszystkich innych krain, rozmaitych gałęzi linii ernestyńskiej domu Saskiego, jest uniwersytet w Jena, a gimnazyja znajdują się w Meiningen i w Hildburghausen, szkoły przemysłowe w Meiningen i w^r Saalfeld, a wszędzie istnieją doskonałe szkoły elementarne. Kraj posiada konstytucyą monar-chiczną reprezentacyjną. Sejm, według prawa wyborczego z r. 1833, składa się z 94 deputowanych z których dwóch wybiera książę, 6 właściciele wielkich posiadłości, ośmiu mieszkańcy miast i ośmiu mieszkańcy w’si. Dochody roczne wynoszą 1,441,439 florenów. D. Kwietnia 19 r. 1853 dług publiczny