47
mień; jaki obraz, taka kopia«. (Kehr). »Człowiek, który ma w sercu prawdziwą bojażń Boga, jest jak słońce, które świeci i grzeje, chociaż wcale nic nie mówi*. (Glaudius).
C) Uczuciowe przymioty nauczyciela.
1. Bardzo wielkiego znaczenia dla pomyślności wychowania jest także uczuciowe i umysłowe życie nauczyciela. Wesoły umysł, przyjazne usposobienie, zapał do wszystkiego dobrego, prawdziwego i pięknego, zniżenie się do dzieci, przez które będzie się mógł nauczyciel łatwo zastosować do usposobień dusz dziecięcych i te dzieci ku sobie pociągnąć i dla siebie zjednać, wszystko obejmująca, z prawdziwej religijności wypływająca miłość są warunkami, których skutkiem jest najzbawienniejsza działalność. Główną cechą serca nauczyciela niech będzie przystępna miłość i przyjacielskie zaufanie. Gdzie tych brakuje, można wprawdzie gwałtem coś wymusić, ale nigdy nie pozyska się serc dzieci, a) Żywa miłość, która daje się we wszystkiem spostrzegać, a nawet, że tak rzekę, rękami uchwycić, jest rosą i deszczem, który wywołuje w sercach dzieci wzrost i rozwój*. (Karol Perthes). b) »Uprzejmość jest najmilszą ze wszystkich cnót, ma między wszystkiemi najmilszą postać; jest kluczem do wszystkich serc; bardzo mało jednak na nią się zważa*. (Jerem. Gotthelf).
3. Gdzie prawdziwy duch nauczycielski działa, który we wszystkich pedagogicznych czynnościach przestrzega dobra dzieci, ich intelektualnego i moralnego postępu, ich szczęścia w czasie i wieczności; tam też wydobędzie się sam przez się, z serca pochodzący ton nauczania; jest on tylko objawieniem się prawdziwego ducha nauczycielskiego.
4. Kardynalną cnotą nauczyciela jest miłość, a to poczwórna: miłość zawodu, miłość dzieci, miłość ludzi i miłość Boga. Oparty na silnem, ciepłem sercu umysł dziecka rozwija się szybko i łatwo. Gdzie tej miłości nie ma, tam idzie sprawa ciężko i przykro; gdzie jest ta miłość żywą, tam zawód nauczycielski staje się jak najobfitszym w błogie skutki. Jedynie w miłości uczniów polega szczytność, przyjemność i boskość działalności nauczycielskiej*. (Wiktoryn de Feltre).