page0085

R. LYIII. O sposobie w jaki aniołowie poznają 77

słabości światła umysłowego. Gdyby bowiem posiadały pełnię światła umysłowego, jak aniołowie, natychmiast, w pierwszem spoj^rzeniu na zasady, ogarnęłyby cały ich zasięg, widząc wszystko, cokolwiek z nich wynioskować można.

Odpowiedź na pierwszy z a r z u t. ^Roztrząsanie oznacza pewien ruch. Każdy zaś ruch jest od jednego wcześniejszego do czegoś drugiego późniejszego. Stąd poznanie przez roztrząsanie dokonuje się w ten sposób, że z czegoś poznanego pierwej dochodzi się do poznania czegoś drugiego, poznanego później^ co pierwej było nieznane. Jeśli zaś w jednem spogląd-nięciu równocześnie ogląda się drugie, jak w zwierciedle ogląda się równocześnie obraz rzeczy i rzecz, nie jest to dlatego poznaniem przez roztrząsanie. I tym sposobem poznają aniołowie rzeczy w Słowie.

Odpowiedź na drugi zarzut. Aniołowie mogą wnioskować o tyle, źe znają sylogizm i widzą w przyczynach skutek, i skutki w przyczynach; jednak nie w ten sposób, by nabywali poznania nieznanej prawdy, wnioskując z przyczyn o rzeczach spowodowanych, a z rzeczy spowodowanych o przyczynach.

Odpowiedź na trzeci zarzut. O doświadczeniu u aniołów i szatanów mówi się według pewnego podobieństwa, o ile mianowicie poznają obecne rzeczy zmysłowe, jednak bez żadnego rostrząsania.

§ 4. CZY ANIOŁOWIE POJMUJĄ SKŁADAJĄC I ROZDZIELAJĄC.

Do czwartego paragrafu tak przystępujemy:

Zarzut pierwszy. Wydaje się, źe aniołowie rozumieją składając i rozdzielając. Gdzie bowiem jest wielość rzeczy rozumianych, tam jest złożenie rzeczy rozumianych, jak powiedziano w III de Anima. Lecz w umyśle anioła jest wielość rzeczy rozumianych, skoro poznaje różne rzeczy przez różne idee, a nie wszystko równocześnie. Zatem w umyśle anioła jest składanie rozdzielanie.

Zarzut drugi. Oprócz tego przeczenie i twierdzenie bardziej są oddalone od siebie niż jakiekolwiek dwie natury prze-

http://rcin.org.pl