page0083

R. LYIII. O sposobie w jaki aniołowie poznają 75

jest jasnem, że wielu rzeczy, o ile są rozróżnione, nie można rozumieć równocześnie, lecz o ile się jednoczą w czemś jednem zrozumiałem, o tyle się je rozumie równocześnie.

Każda zaś rzecz jest zrozumiała w czynie, o ile jej podobieństwo jest w rozumie. Którekolwiek więc rzeczy można poznać przez jedną ideę poznawczą, poznaje się je jako jedną rzecz poznawalną i dlatego poznaje się równocześnie. Te zaś rzeczy, które się poznaje przez różne idee poznawcze, dostrzega się jako różne rzeczy poznawalne.

Aniołowie więc, tern poznaniem, którem poznają rzeczy przez Słowo, poznają wszystko jedną ideą poznawczą, którą jest istotność boża. I dlatego odnośnie do takiigo poznania, wszystko poznają równocześnie, jak też i w ojczyźnie nie będą się nasze myśli przesuwać, idąc i wracając od jednych przedmiotów do drugich, lecz całą wiedzę naszą będziemy widzieć naraz, jednem wejrzeniem, jak mówi Augustyn w XV de Trin. cap. XVI. Tern zaś poznaniem, którem poznają rzeczy przez idee wrodzone, mogą wszystkie naraz rozumieć te rzeczy, które poznają jedną ideą; lecz nie te rzeczy, które poznają różnemi ideami.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Rozumieć wiele jako jedno, znaczy niejako rozumieć jedno.

Odpowiedź na drugi zarzut. Rozum otrzymuje formę od idei poznawczej, którą ma w sobie. I dlatego można «v ten sposób pod jedną ideą poznawczą oglądać równocześnie wiele rzeczy poznawalnych, tak jak jedno ciało przez jedną figurę można uczynić podobnem do wielu ciał naraz.

Odpowiedź na trzeci zarzut taka sama, jak na pierwszy zarzut.

§ 3. CZY ANIOŁ POZNAJE PRZEZ ROZTRZĄSANIE.

Do trzeciego paragrafu tak przystępujemy.

Zarzut pierwszy. Wydaje się, że anioł poznaje przez roztrząsanie. Roztrząsanie bowiem umysłowe odbywa się w ten sposób, że jedno poznaje się przez drugie. Lecz aniołowie poznają jedno przez drugie, poznają bowiem stworzenie przez Słowo. Zatem umysł anioła poznaje przez roztrząsanie.

Zarzut drugi. Oprócz tego, cokolwiek może niższa po-

http://rcin.org.pl