page0095

87

Schill — Schiller

maszerować przez Westfaliję do Fryzyi, a ztamiąd do Anglii. Ale załoga Magdeburgska i ruchy wojsk: holenderskiego (z Hanoweru) i duńskiego (z Holsztynu), przeszkodziły dalszemu jego pochodowi. Zatrzymawszy się nieco w małej warowni Domitz (w Meklemburgskiem) nad Elbą, Schill cofnął sic do Wismar i Eostok, a naciśnięty i tu przez nadchodzących Duńczyków i Hol-lendrów, wpadł do Stralsundu, który na prędce umocnił i przy pomocy swych 2,000 ludzi utrzymać postanowił. Atoli trzykroć liczniejszy odeń nieprzyjaciel, wkroczył do mias^ła w d. 31 Maja. W walce ulicznej uśmierzywszy hollenderskiego generała Cateret padł także i sam Schill, ugodzony kulą i krwią z ran sączącą się zalany. Z korpusiku jego, 150 jezdnych przerżnęło się ku Szczecinowi; 12 zaś officerów schwytanych, Francuzi rozstrzelali w Wesel. W r. 1835 wzniesiono Schillowi pomnik w Stralsundzie; głowę odciętą, posłano anatomowi Brugmanowi a uniwersytet Leydeński ofiarował ją miastu Brun-szwikowi r. 1837, które takowa złożyło obok popiołów 12 jego towarzyszy pod stosownym pomnikiem. Porównaj Haken’a Ferd. von Schill (2 tomy, Lipsk, 1824). Doring’a Leben Ferd. wn Sc-hiWs fBarmen, 1838).

Schiller C*^zef Krzysztof Fryderyk), jeden z największych poetów niemieckich, ur. d. 11 Listopada 1759 r. w Marbach, miasteczku Wirtemberg-sk.ein, syn kapitana a później inspektora książęcych ogrodów, dzieckiem będąc okazywał już żywą wyobraźnię. Początkowych nauk udzielał mu Mo-ser, pastor z Lorch. Od r. 1776 kiedy rodzice jego przenieśli się do Ludwigs-burga. uczęszczał do tamecznego gimnazyjum Najpierwszy utwór poetycki miał napisać w' dniu przyjęcia konfirmacyi. W 1773 r. Karol Ks. Wirtemberg-ski umieścił młodego Schiller'a na zamku Solitude w szkole wojskowej, przeniesionej później do Stuttgartu pod imieniem Karlsschule. Początkowo sposobił się na prawnika, wkrótce wszakże przeszedł na medycynę, lubo obok tej nauki pracował nad poznaniem dziejów i literatury klassycznej. Dramata Szekspira i spółczesnych Goethe’go, Klopstock’a i Lessinga budziły w nim ducha twórczości. Pierwsze swoje dramatyczne próby Der Student wn Nasshu i Co.mius von Mpdici, spalił; w 1777 r. w ośmnastym roku życia stworzył Zbójców (die Rauber). Utwór ten pełen niepohamowanej siły, lubo pozbawiony prawdy i artystycznej formy, w samych usterkach znamionował olbrzymie zdolności. Ukończywszy kurs nauk uniwersyteckich, w 1780 r. został lekarzem wojskowym. Tłumiony karnością szkolną polot jego ducha,* otwarte dla siebie ujrzał teraz szranki. Ścisłe kojarzenie się młodzieży szkoły Karola w celach wzajemnego kształcenia się, było dla Schillera bodźcem do rozwoju poetycznego genijuszu. Niektóre sceny w Zbójcach odnoszą się do owej epoki młodości. Czasy te w późniejszych nawet latach, poeta do najmilszych zaliczał wspomnień. Młodzieńczy ten utwór drukiem ogłoszony, dobrego zaraz doznał przyjęcia. Dyrektor manhejmskiego teatru baron Dalberg wystawił go na scenie; wkrótce wszakże arcyksiążę Karol, upatrując zbyteczną przesadę w sztuce polecił usunąć ją z teatru i zakazał poecie, jako uczniowi wydziału medycznego, tego rodzaju oddaw^rać się pracom. Nie chcąc stawiać oporu woli księcia, Schiller potajemnie w 1782 r. opuścił Stuttgart i udał się do swych przyjaciół i szkolnych spółtowarzyszy w Frankonii. Tu ukończył rozpoczęty poprzednio dramat Fiesco i tragertyją Intryga i Miłość (Cabale und Liebe); tu także rzucił pierwsze zarysy do Don Carlosa. Liryczne poezyje Schillera z pierwszego okresu poetycznej jego działalności, cechują się młodzieńczym ogniem i siłą. Otoczony względami Ks. Weimarskiego Karola Augusta, piace swoje głównie poświęcił dla sceny. Trzy wspomnione tragedyje stanowią pierwszy poetyczny