page0102

rychłą śmierć powodują ^x). Oprócz mniejszego, stosunkowo do Czech i Austryi albo niemieckich prowincyj Prus, skupienia ludności po miastach, działa tu niewątpliwie właściwe naszemu ludowi wiejskiemu uprzedzenie względem nauki lekarskiej i zabobonna wiara w owcarzy, znahorów i różnych szarlatanów zaściankowych.

Niedostatkowi też pomocy lekarskiej przypisać zapewne należy wdększą stosunkowo liczbę przypadków śmierci położnic, co już widzimy przy porównaniu Warszawy i Lwowa z innemi miastami. W stosunku 10000 mieszkańców przypadków takich spotykamy w Poznań-skiem 41, gdy w Prusach (Królestwie) 19, w Galicyi 20, w Austryi (arcyxięztwie) tylko 67. Z wykazanej jednak różnicy pomiędzy Prusami i Austryą, wnosićby wypadało, że przytem działają wpływy klimatyczne. Na samej północy Europy, w Norwegii, przypadków takich w powyższym stosunku znajdujemy aż 35 ²) co w stosunku do ogólnej śmiertelności wynosi blisko 1%, daleko więcej niż w krajach stałego lądu Europy.

Niekorzystne świadectwo stanu cielesnego naszej ludności daje statystyka wojskowa austryacka. Z 1000 rekrutów okazało się zdolnymi do służby w Węgrzech 200, w Przedlitawii 166; w szczególności też w Iliryi 208, w^r Tyrolu 194, w Dalmacyi 190, w Austryi niższej 187, w Szlązku 176, w Styryi 171, w Czechach 169, w Krainie 167, w Morawii 152, Salcburgu 149, Karyntyi 146, Galicyi 137 t. j. minimum całej rzeszy krajów z tej i z tamtej strony Litawy. W roku 1870 uzdolnionych do służby wykazało się 199 z 1000, r. 1880 (j. w.) tylko 137: widoczne wyradzanie się i nikczemnienie fizyczne ludu, smutne świadectwo ekonomicznego ale zapew ne też i moralnego jego stanu 1 Mens sana in corpore sano!

Dokładniejsze niż względem przyczyn ogólnej śmiertelności, posiadamy dane wypadków śmierci gwałtownej w naszym kra)u, bo wypadki takie z powodu domniemania przestępstwa, były (do czasu zaprowadzenia nowej procedury rosyjskiej) przedmiotem dochodzenia sądowego, co daje możność sprawdzenia wykazów kontroli policyjno-lekarskiej a nawet zastąpienia ich braku.

i) Diet er i ci. „Handbuch d. Statistick d. Preus. Statistick¹¹ str. 218.

D „Norges officiele statistick udgiven of Departament det Indre^u 1867. Aaret I. s. 33.

http://rcin.org.pl