page0119

IMIONA

ZMIANA IMIENIA

Cechą imienia jest jego stałość. Z ważnych powodów jest jednak możliwa tak obecnie, jak i w przeszłości, zmiana imienia. Spotykane są przykłady zmiany imienia przy przechodzeniu z jednej grupy narodowej do innej (np. u polskich emigrantów), przy zmianie obrządku lub wyznania, przy wstąpieniu do zakonu. Zwyczaj ten łączy się z przeświadczeniem, że zmiana imienia symbolizuje zmianę głębszą, człowiek inaczej nazwany staje się innym człowiekiem. W chrześcijaństwie przeświadczenie to, jak i zwyczaj, ma zapewne swoje źródło w Biblii, por. np. zmiany Izrael — Jakub, Szymon — Piotr. Powodem zmiany imienia może być także chęć lepszego dostosowania się do nowego środowiska o innych tradycjach imienniczych. W antroponimii polskiej zmiany imienia rodzimego na chrześcijańskie spotykane we wczesnym średniowieczu są związane z przyjęciem chrztu i bierzmowaniem, przy czym przybranie nowego imienia nie zawsze pociąga za sobą porzucenie poprzedniego. Dlatego w owym czasie mamy często do czynienia ze swoistego rodzaju dwu-imiennością, o czym powiemy jeszcze niżej. Bardziej radykalna jest zmiana imienia związana z wstąpieniem do zakonu. Oto kilka przykładów przybrania imienia zakonnego przez znane społeczeństwu polskiemu osoby: Julia Maria Ledóchowska, założycielka sióstr urszulanek, nosiła imię zakonne Urszula; Adam Chmielowski przybrał w zakonie imię Albert, jest znany jako brat Albert, założyciel zakonu braci albertynów; Józef Kalinowski jako karmelita bosy miał na imię Rafał. Imiona zakonne, dotąd jeszcze szerzej nie badane, mają swoją specyfikę. Występują np. dość często z hagionimicznymi przydomkami, jak cytowane przez J. S. Bystronia: Andrzej Kochanowski — w zakonie Aleksander a Jesu, Joannes Siedlarski — a Sta Leocadia.

Imiona chrześcijańskie przyjmują na chrzcie neofici, głównie Żydzi, czego wiele przykładów spotykamy w XVII, XVIII i także w XIX w. Są to imiona powszechnie wówczas w kraju nadawane (Bystrori 1938).

NADAWANIE DWU LUB WIĘCEJ IMION

Gdy w Polsce współistniały jeszcze imiona rodzime (słowiańskie) z chrześcijańskimi, posiadanie dwóch imion wynikało z chęci pogodzenia tradycji rodzinnej z nowym porządkiem. Mamy przykłady dwuimien-ności u książąt piastowskich, np. Mieszko II miał chrześcijańskie imię Lambert, Kazimierz I — Karol. Spotykany jest ten zwyczaj także u du-

115