page0129

121

ft azań — Riazańska gnbemija

naukowych: seminaryjum duchowne i szkoła powiatowa, gimnazyjum z pensyją szlachecką, szkoła powiatowa i kilka prywatnych męzkich i żeńskich; drukarnia rządowa. Z zakładów dobroczynnych, szpital miejski, dom przytułku, obłąkanych, ochrona, więzienie, rota aresztancka i t. d.    J. Sa...

Riazańska gnbemija, jedna ze wschodnich gubernij wielko-rossyjskich, graniczy na północ i północo-wschód z guberrują Włodzimierską, na wschód i południe z gubernią Tambowską, na zachód z gubernią Tulską i Moskiewską. Powierzchnia jej zajmuje 763 mil kwadratowych; największa długość tejże od północy ku południowi wynosi 39²/₇, szerokość zaś 25'/_a mil. Dzieli się na 12 powiatów, w których następne miasta powiatowe: Hfazań, miasto gubernialne (ob.), Danków (3,960 mieszkańców płci obojga), Jegorjew (5,287 m.), Kasi-inow (10,479 m.), Michajłow (5,116 m.), Prońsk (2,150 m.), Ranenburg (5,451 m.), Riażsk (2,869 m.),Sapożek (4,608 m.), Skopin 12,138 m.), Spask (4,552 m.) i Zarajsk (5,681 m.). Z całej powierzchni gubernii ziemia uprawna zajmuje przeszło ²/₅, lasy i łąki około Vl2' Rzeka Oka dzieli gubernię na dwie nierówne i odmienne części; z tych północna (mniejsza) na lewym brzegu Oki leżąca, miejscowość ma nizką, pokrytą błotami i jeziorami i porosłą lasem; w drugiej części południowej miejscowość otwarta, z lekka falowata, mnóstw'em strumieni i parowów poprzecinana. W kierunku z pułnoco-zachodu ku połu-dnio-w schodow i ciągnie się wyniosłość, dzieląca basseny rzek Donu i Oki, która stopniowo się zniżając, wchodzi do gubernii Tambow^rskiej. Z rzek, gaber-niję skrapiających, znaczniejszą jest Oka, tudzież wpadające do niej żeglowne rzeki: Trubeż, Pronia, Osietr, Wożą i t. d.. Rzeka Don, płynąc w^r południowo-zachodniej części gubernii, w granicach tejże nie jest żeglowną. Jezior wiele, lecz te są małe i leżą głównie w północnej części gubernii; z tych znaczniejsze w powiecie 8paskim: Sakskie, Iżewskie, Łokaszyńskie i Połoskie. Sakskie jest największe; długości ma ²/, mili, szerokości 120 sążni, głębokości na 2y_a łokci. Z mnóstwa dróg, guberniję przecinających, główniejszą jest tak zwana droga astrachańska, z Moskwy przez Riazań, Tambow i dalej idąca do Astrachania. Klimat w ogóle umiarkowany; wiosna w powiatach północnych (na lewym brzegu Oki) zaczyna się zwykle w początku kwietnia v. s., o dwa tygodnie później jak w południowych częściach gubernii; rzeki zamarzają i sanna ustanawia się w końcu Października albo na początku Listopada (v. s.). W rudę żelazną obfitują powiaty Proński, Kas naowski i Riazański; kamień wapienny, margiel, gips, piryt, glina i t. d. znajdują się w całej gubernii; w powiecie Spa-skim odkryty węgiel kamienny. Z drzew rosną tu, osika, brzoza i olsza; w wielu miejscowościach dąb, klon, lipa i leszczyna; drzewa iglaste rosną obficie. Z roślin zbożowych, żyto, owies, tatarka, pszenica, groch, jęczmień i proso. Z leśnych zwierząt żyją tu niedźwiedzie, borsuki, wilki i lisy. Liczba mieszkańców^r w gubernii wynosi 1.405,646 głów^r płci obojga (w r. 1861). Ludność ta mieści się w 12 miastach i 3,144 siołach; do najdawniejszych powiatów należą Riazański i Kasimowski. Oprócz Rossyjan, mieszkają w powiecie Kasimowskim (oraz w samem mieście) Tatarzy: w niektórych zaś miejscowościach południowych, Mordwa. Mieszkańcy wyznają religiję grecko-rossyjską, prócz tych w roku 1861 było: katolików' 231, lutrów i kalwinów' 382, mahome-tanów 4,779 głów płci obojga. Ziemia uprawna zajmuje powierzchni 1,911,100 dziesięcin. Grunt w południowej części gubernii składa się głównie z czarnej ziemi, zmięszanej miejscami z mułem, piaskiem i gliną; w części zaś północnej jest piasczysty i niokiedy gliniasty. Polny system trzypolowy; średni urodzaj daje oziminy 5, jarego zboża 4 ziaren. W ostatnich latach zbierano rocznie