125
znajdują się na powierzchni Marsa 2 wielkie oceany, 4 wielkie kanały, 4 zatoki morskie, 5 lądów stałych, 15 krajów, 1 półwysep, 1 przesmyk, i tak zwane pola śniegowe około biegunów. Natomiast mapa, sporządzona wT r. 1904 przez L. Bren-nera *), wykazuje 3 półwyspy, po 2 zatoki i wyspy, 8 przesmyków, 34 mórz śródziemnych i 260 kanałów. Ta nazwa ostatnia pochodzi od Schiaparellego, który w r 1877 i 1879 zauważył na powierzchni Marsa smugi, 1000—5000 kim. długie, a 60— 100 kim. szerokie, i nazwał je kanałami, bo wychodziły z mórz i prowadziły do mórz. W latach 1882 i 1882 owe smugi wyglądały jakby podwojone, tak, iż astronomowie Green, Proctor, Flammarion i inni poczytali je za kanały rzeczywiste, za dzieło rozumnych mieszkańców Marsa. Kiedy Cerulli2) i Maunder wystąpili z twierdzeniem, iż Schiaparelli złudzenie optyczne wziął za kanały, zaprotestował on gorąco przeciw tej insynuacyi3); wszelako dopiero zdjęcie fotograficzne powierzchni Marsa, dokonane w r. 1905 przez Lowella4) potwierdziło spostrzeżenia Schiaparellego, lecz o naturze owych kanałów jeszcze nie można czegoś pewnego wypowiedzieć.
Planeta Wenus (Lucifer, Phosphorus, Hesperus), chociaż zbliża się ku ziemi na odległość 109 razy tak wielką, jak odległość księżyca od ziemi, jest nam mniej znany, aniżeli Mars. Otrzymał ten planeta nazwę »siostrzycy ziemi«, gdyż jego śre-dnica=12700 kim. (ziemi = 12736 kim.), gęstość = 0813 (w porównaniu z ziemią), a 4 52 wr porównaniu z wodą (ziemi 5*56), wskutek czego to, co na ziemi waży 5 klgr., tam =4 klgr.,; jego rok = 225 dni naszych. Schiaparelli wystąpił5) z twierdzeniem, że czas obrotowy i obiegowy tego planety jest izochroniczny, wskutek czego jedna połowa miałaby wieczny dzień, druga
‘) Por. L. B ren ner: Kartę der Oberfl&che des Mars nach den Beo-bachtungen in Lussinpiccollo von 1891—1903 w Astron. Rundschau, t. V 1904. Nr. 68.
*) Por. V. Cerulli: Neue Marsbeobachtungen 1898/9. Yersuch einer optischen Erklarung der Wahrnehmungen am Mars. Terano 1900.
*') Por. Astron. Rundschau 1902 t. IV, str. 160.
4) Por. Naturę 1905 vol. 72, str. 89; por. nadto: Bulletin of the Lo-well Obserwatory. Nr. 15 i 21.
6) Schiaparelli: Considerazioni sul moto rotatorio del Pianeta Venere. Milano 1890.