page0133

korzystniej przedstawia się czysto-katolicki Tyrol, zwłaszcza w części włoskiej (okr. Trydencki) niekorzystniej, te kraje koronne, gdzie stosunkowo najwięcej dyssydentów. Z czego zapewne nie należy wnosić, żeby protestantyzm bardziej niż katolicyzm pobłażał koinkubinatowi albo w jakikolwiek bezpośredni sposób przykładał się do związków nieprawych; gd\ż z jednej strony z wyznaniem krzyżuje się częstokroć narodowość, oraz stosunki ekonomiczne (ludność np. rolnicza chętniej i wcześniej zawiera związki małżeńskie niż przemysłowo-kupiecka); z drugiej, niemały wpływ wywiera na ten stosunek prawodawstwo, ponieważ zawarcie małżeństwa jest aktem spełnianym — a przynajmniej sankcyonowanyin, przez urząd publiczny. Utrudnienie do zawarcia małżeństwa w dawniejszych prawodawstwach wielu krajów niemieckich, oswoiły ludność z obywaniem się bez formalności ślubnych; możność dochodzenia ojcostwa daje kobiecie już znajdującej się na drodze grzesznej, podnietę, nadzieją zapomogi w⁷ macierzyństwie ^x). To też w krajach, w których obowiązuje lub obowiązywał kodex fran-cuzki. bez różnicy pochodzenia narodowego i wyznania, potomstwo nieślubne jest względnie do innych Środkowej Europy, najmniejsze-Jakkolwiek z drugiej strony przyjąćby można, że do skutku tego przyłożyła się podzielność majątkowa, która mnożąc liczbę właścicieli, do uformowania domu zachęca. Zwyczaj zawierania wczesnych związków i wielożeństwo wpływają także na zmniejszenie związków nieprawnych ²). W Rosyi, gdzie małżeństwo, z njewielkiemi cgranicze-

') (Por.) A. Frantz. ,.lłandbucb der Statistiek“. Wien 18G4, s. 48. Są, jednak tacy, którym przeciwnie, wydaje się prawo poszukiwania ojcostwa skutecznym środkiem przeciw mężczyznom jako spólnikom nieprawego związku. Z tak moralizatorskim poglądem występuje p. E. Frądzyński w swojej książce ,,0 prawach kobiet}“. Warszawa r. 1872 i jego krytyk w ,,Niwie“ warszawskiej t. r. (Henr. Elzenberg), także A. A. Egier w Ekonomiście ^warszawskim) r. 1879, N. 2. Wątpimy bardzo, żeby obawa ewentualnego procesu mogła podołać, temu, w czem obawa odpowiedzialności macierzyństwa nie wydaje się skuteczną.

⁸) Dodatni wpływ wielożeństwa w tern się tylko zawiera, że zniżając stanowisko małżonki i czyniąc ją niejako nałożnicą, tein samem usuwa konkubinat a przytem zmniejsza ilość eelibatek, bo czyni mężczyzn mniej wybrednymi. Kwestyą jest jednak, czy łatwość rozerwania małżeństwa jaką znajdujemy tylko w społeczeństwach ozyatyckich lub azy^etyckiego pochodzenia (raachometanizm i judaizm), gdyż prawodawstwa europejskie, gdy

http://rcin.org.pl