62883 NoB4

130 NAUKA O BOGU

to forma, w jakiej zwłaszcza w naukach humanistycznych przedstawia się jako prawdziwe sądy, które są odpowiedzią na pytanie: „dlaczego tak jest?"

Dowody przeprowadza się stosując jeden z dwóch sposobów:

•    dedukcję: twierdzenie zostaje logicznie wyprowadzone z uznanych już założeń. Jest rzeczą ogólnie uznaną, że wszys cy ludzie są śmiertelni. A więc Jan także musi umrzeć, ponieważ jest człowiekiem

•    indukcję: twierdzenie zostaje sprawdzone i umocnione empirycznie drogą przebadania wszystkich przypadków. Z do świadczenia wiemy, że wszystkie przedmioty materialne na ziemi spadają z góry na dół; można stąd wyprowadzić prawo powszechnego ciążenia „s = ^l/z gt²".

Problem dowodzenia polega na tym, że w przypadku dedukcji można zakwestionować przesłanki, w przypadku induk cji przebadanie rzeczywiście wszystkich przypadków (np. rów nież przyszłych) nie jest możliwe. Być może istnieją również ludzie nieśmiertelni i być może jutro pojawią się przedmioty, które będą „spadać" z dołu do góry.

Wyjaśnienia mogą przedstawiać zjawisko:

•    przyczynowo: podane zostają przyczyny, które spowodowały określone działanie. Coś ma miejsce, ponieważ przed tem... Ale wobec tego, że można zapytać również o przyczynę tego „przedtem", wyjaśnianie wstecz nie jest w zasadzie zam knięte. Wyjaśnieniem przyczynowym jest: „spadła mi na głowę dachówka, ponieważ burza zerwała część dachu"

•    teleologicznie: przedstawione zostają cele (felos), dla których dane zjawisko jest takie, jak się nam ukazuje. Coś mu miejsce, aby... Możliwe jest zamknięcie tego postępowania od

|ii'wnego momentu, mianowicie gdy cel sprawia, że zjawisko taje się zrozumiale. „Rzuciłem kamień, aby zranić mego

wroga".

Te dwa postępowania nie są wzajemnie się wykluczającymi alternatywami. Wyjaśnienia teleologiczne oparte są również na lirzyczynowych, przyczynowe prowadzą do punktu, w którym trzeba się zdecydować, czy łańcuch przyczyn jest bezsensowny i tym samym bez celu, czy też dla pełnego wyjaśnienia trzeba jndnak cel postulować.

Również wyjaśnienia można przeprowadzać na drodze dedukcji i indukqi.

3.6.3 „Dowody na istnienie Boga"

W przebiegu dziejów filozofii podejmowano wiele prób mających doprowadzić do tego, aby można było rozumowo przekonać o istnieniu Boga. Nie możemy tutaj wymienić wszystkich, ale też nie potrzeba przedstawiać ich szczegółowo. Okazało się bowiem, że ilość typów argumentacji jest ograniczona. Istnieją następujące podejścia:

1.    punktem wyjścia jest postrzegany świat: pytamy o powód jego istnienia i podstawowy cel (podejście kosmologiczne)

2.    punktem wyjścia jest analiza ludzkiego myślenia (podejście ontologiczne)

3.    punktem wyjścia jest refleksja człowieka nad sobą samym (podejście antropologiczne).

uiuuiuitummmum