page0145

137

Schróter — Schubert

szczególną uwagę zasługuje teleskop dwudziesto pięcio stopowy. Główne dzieła jego są: Beitrdge zu den neuesten astronomischen Łntdeckungen (Berlin, r. 1788); Selenographische Fragmente (2 tomy, Lilienthal, r. 1791, i Getynga r 1802); Apkroditographiscke Fragmente zur genauern Kenntniss der Venns (Getynga, r. 1796); Neuere Beitrdge zur Erweilerung der Stern-hunst (Getynga, r. 1798 i 1800); Kronografische fragmente zur Kenntniss des Saturn (Getynga, r. 1808) i Hermographische Fragmente zur Kenntniss des Mer rur (tamże, r. 1816).

Schryary, gatunek dętego instrumentu, używanego u nas w kapeli czyli orkiestrze do XVII wieku.

Schubart (Uhrystyjan Fryderyk Daniel), poeta, ur. r. 1739 w Obersontheim w hrabstwie fiimburg w Szwabii, pisał i komponował już pieśni w duchu ludowym będąc uczniem liceum w Nórdlingen od r. 1753. W r. 1756 uczęszczał do szkoły w Norymbergii a od r. 1758 na uniwersytet w Jena, gdzie słuchał teologii. Zycie rozpustne wtrąciło go w długi; jakiś czas zarabiał sobie na życie kazaniami w okolicy Aalen; później jako organista w Geislingen, gdzie sio w r. 1764 ożenił z dobrą kobietą, znosie jego dziwactwa umiejącą i skrzętną. W r. 1768 został dyrektorem muzyki w Ludwigsburgu; z powodu złego życia, pieśni satyrycznej na dworaka i parodyi litanii pozbawiony swej posady, udał się do Heilbronn, gdzie żył z lekcyj muzyki. W Manheim słyszał jego grę elektor i byłby go przyjął na swój dwór, gdyby go nie były zraziły czelne i śmiałe Sehubarta wyrażenia. Zmuszony następnie opuście i Munich, udał się do Augsburga gdzie wydawał czasapismo Deutsche Chronili (r. 1774—1777) pełne humoru, dowcipu, prostoty i śmiałości w przedstawieniu, które zjednało mu przydomek patryjoty. Uczył także muzyki, pisał poezyje i deklamował publicznie z wielkiem powodzeniem, lubo i tu obruszył na siebie duchowieństwo. Wygnany do Ulm, prowadził tu dalej swoją kronikę. Ala mylna wiadomość w niej udzielona, jakoby cesarzowa Maryja Teressa umarła dotknięta apoplexy-ją. znowu areszt mu przygotowała. Zwabiony do Blaubeuren w Wirtemberg-skiem, nagle w d. 22 Stycznia r. 1777 schwytanym i uwięzionym został w twierdzy Hohenasperg. Komendant Rieger dostarczał mu pism treści mistycznej i teozoficznej, a wycieńczony rozpustą i cierpieniami jeniec skłonny do hipochondryk stał się mistzkiem. Dziesięć lat przesiedział w wiezieniu i dopiero po wydaniu Gedwhfe aus dem Ker ker (r. 1785) i fłymnus auf Friedrich den Grossen (r. 1786) uzyskał w r. 1787 wolność za wstawieniem się króla Pruskiego poczem został dyrektorem teatru i dworskiej muzyki w Stutgarcie. Tu także dalej prowadził swa kronikę pod tyt.: Yaterlandschronih. Zmarł roku 1791. Wydał jeszcze Gedichte (2 tomy, Frankfurt, r. 1787, nowe wyd. 3 tomy, r. 1825), Lebensbechrefbung (2 tomy, Stutgart, r. 1791—83); nadto wyszły Gesammelte Schriften und Schiclcsale (Stuttgart, r. 1839—40). Poe-zyje jego lubo często bezkształtne, nadęte i surowe, nie są jednak pozbawione zapału i namaszczenia; mianowicie te które poczęte w duchu ludu, a których zwolennikiem był i sam Schiller. — SchubaTt (Ludwik), syn poprzedzającego ur. w Geislingen r. 1766, był radcą legacyjnym pruskim i zmarł r. 1812. Przełożył on Thomsona Pory roku (Berlin, r. 1789) Shakspeara Otella \ pieśni Ossyjana (Wiedeń, roku 1808). Wydał także po ojcu pozostałe Ideen zur Aesthesik der Tonkunst (Wiedeń, roku 1806 i Yermischte Schriften (2 tomy, Zurich, r. 1812) które są pełne genijalnych myśli.

Schubert (Franciszek), jeden znajznakomitszych kompozytorów niemieckich ur. r. 1797 w Wiedniu. Mając lat 7 pobierał naukę muzyki od dyrygującego