page0219

innymi względami stosownie do warunków, którym podlega*¹) W tych słowach hiszpańskiego filozofa znajdujemy potwierdzenie naszych poglądów : tj. że dusze zwierzęce ponad ziemię wznieść się nie mogą. Taki jest pierwszy pogląd na duszę zwierzęcą.

Większość natomiast scholastycznych myślicieli uważa dusze zwierzęce za formy sub-stancyalne, wyższe wprawdzie od wszystkich form nieorganicznych, wszelako za formy przez się istnieć żadna miarą nie mogące; a konsekwentnie przyjmują, że dusze zwierzęce nie bywają stwarzane, tylko z możliwości materyi wyprowadzane, przy śmierci zaś zwierzęcia istnieć przestają. Taki jest drugi pogląd na duszę

Wedle tego poglądu, ściśle mówiąc, dusza zwierzęca nie jest niemateryalną. Można ją nazwać niemateryalną, czyli niecielesną, jeżeli przez to chcemy oznaczyć, że dusza zwierzęca przechodzi w doskonałości substancye cielesne, mineralne i roślinne, gdzie działają siły ogólne materyalnej natury; ale byłoby błędem nazwać duszę zwierzęcą niemateryalną w znaczeniu niemateryalności właściwej, tj. w tern znaczeniu, jakoby dusza czująca tworzyła substancyą lsto-nie skończoną (substantia completa) bez mate-ryalnego subs^łratu.

Ponieważ zaś istnienie duszy czującej jest toż samo, co istnienie kompozycyi, zatem bierze

⁴) Elementa Philosoph: tom II. st. 13 —Ib.

14

http://rcin.org.pl