page0248

S. DICKSTtiltL

2ŚŚ

filozofii; 2) użycie metody krytycznej, która polega na wyłączeniu wszelkiej zasady lub warunku objektywnego"; 3) użycie procesu transcendentalnego, polegającego na świadomości własnej poznania".

Dodajemy jeszcze podane przez Wrońskiego określenie różnicy pomiędzy filozofią chromatyczną i achrematyczną. Pierwsza odnosi się zasadniczo do rzeczywistości (realności) wszechświata, do wszystkiego, co jest rzeczą (yprjpa); druga — ma za zadanie ustanowienie (fixation) rzeczywistości i produkcyę rzeczywistości, stanowiące elementy autotetyki świata. W tych elementach zawiera się poznanie lub wiedza w sobie, t. j. autogeneza rzeczywistości.

³)    Coraz częściej pojawiają się prace o Wrońskim w literaturze naukowej zagranicznej. Spis ich podany będzie w części drugiej. Filozofia Wrońskiego daleko mniej jest znaną. Historycy filozofii milczą o niej prawie zupełnie. W literaturze polskiej oprócz dziełka Bukatego, wspomnianych artykułów Trentowskiego, Libelta, Ostrowskiego, wymienić można z dawniejszych : Ustęp p. t.: „Autor metapolityki" w „Rozbiorach i krytykach" Tyszyńskiego oraz paragraf „Dodatków" pióra F. K. w przekładzie „Hi-storyi filozofii w zarysie" Schweglera.

⁴)    Listom Leonarda Niedźwieckiego zawdzięczamy te szczegóły, podane przez p. Batyldę Conseillant.

⁶) W autobiografii swojej pisze Wroński: „M. Hoene qui prit posterieurement le nom de Wroński est ne en Pologne, ... descendant par la ligne masculine de l’an-tique nation slave des Czechy; et il appartient ainsi par sa naissance a, 1’illustre na-tion slave des Polonais, et de plus, par son ulterieur service militaire k la grandę nation slave des Russes". I dalej (w przypisku). »Par cette determination fortuite, peut etre providentielle, M. Hoene Wroński reunit, dans son intime nationalite, les trois caractśres originaires des nations slaves, tels que d’apres la legende de ce peuple predestine, ils derivent respectivement des trois frśres symboliques, fondateurs des susdites principales nations slaves«.

⁶)    Pokrewne na istotę czynników fizycznych wypowiada poglądy Hirn (Consti-stitution de 1’espace celeste, 1889, str. 20), który wyraża uznanie dla poglądu Mont-ferriera, że światło jest »elementem transcendentalnym* świata fizycznego. Pogląd Montferriera jest oczywiście poglądem Wrońskiego, którego pism Hirn, jak sie zdaje, nie czytał.

⁷)    Briick jest autorem dzieła »L’humanitó, son developpement et sa duree* (Bruksella 18(56). Wiąże on bieg cywilizacyi z systemem magnetycznym globu ziemskiego; podobną myśl wypowiedział Wroński w swoim artykule o »Filozofii cholery*. Ta podstawa stanowi tło , na którem rozwija Briick poglądy swoje na rozwój filozofii i roligii, oryginalne lecz mocno odbiegające od kategoryj, jakiemi posługuje się nauka dziejów ludzkości.

⁸)    Duhring, filozof współczesny, autor wielu dzieł w dziedzinie filozofii, ekonomii politycznej i nauk ścisłych, występujący jako roformator wiedzy, filozofii i religii.

⁹)    Grono zwolenników filozofii Wrońskiego, skupionych koło Leonarda Niedźwieckiego, pomiędzy którymi najgorętszym był Ed. Croegaert, postanowiło wskrzesić myśl utworzenia międzynarodowego stowarzyszenia mesyanicznego. W roku 1889 wypracowano statuty i rozesłano je różnym osobom. Nie wiemy, jaki obrót wzięła ta sprawa; stowarzyszenie, jeżeli istnieje, nie daje wyraźnych oznak życia.

http://rcin.org.pl