276 277 (3)

ROZDZIAŁ XIV

ELEKTRODIAGNOSTYKA

Elektrodiagnostyka jest to metoda, która polega na badaniu pobudliwości nerwów ruchowych i mięśni przy użyciu prądu galwanicznego przerywanego i prądu faradycznego.

Celem elektrodiagnostyki jest wykazanie, jakie zmiany stanów pobudliwości zachodzą w układzie nerwowo-mięśniowym w stanach chorobowych.

Badanie wykazać może zwiększenie lub zmniejszenie pobudliwości mięśnia i nerwu na prąd galwaniczny i faradyczny oraz obecność tzw. odczynów zwyrodnienia. Badanie polega na pobudzeniu prądem galwanicznym i faradycznym nerwów ruchowych i mięśni z punktów motorycznych, czyli ruchowych. Nerwy posiadają większą pobudliwość niż mięśnie. Pobudzenie nerwu z pnia nerwowego wywołuje skurcz odpowiednich mięśni. Skurcz mięśnia wywołać możemy przez bezpośrednie pobudzenie mięśnia lub przez pobudzenie gałązki nerwu, która go unerwia.

Punktem motorycznym mięśnia jest miejsce, w którym gałązka nerwu wchodzi do mięśnia i położona jest bezpośrednio pod skórą. Drażniąc mięsień prądem z punktu motorycznego otrzymujemy silniejszy skurcz.

Poszczególne mięśnie, zwłaszcza duże, mogą mieć kilka punktów motorycznych. Położenie anatomiczne punktów motorycznych przedstawione jest na tzw. tablicach punktów motorycznych (ryc. 128 do ryc. 135 w rozdziale XIII).

Stosując prąd z punktu motorycznego pobudzamy nerw, a pośrednio mięsień.

Odchylenia zachodzące w stanie pobudliwości układu nerwowo--mięśniowego pozwalają stwierdzić, jakiego rodzaju są uszkodzenia, w jakim stopniu są wyrażone oraz w jakim odcinku układu nerwowego są umiejscowione.

Skurcz mięśnia przy pobudzeniu prądem galwanicznym przerywanym występuje z chwilą zamknięcia i otwarcia obwodu prądu, jeśli

natężenie prądu jest wystarczające. Skurcz uzyskać możemy, gdy elektroda czynna będzie połączona z katodą lub anodą.

Zamknięcie obwodu prądu daje silniejszy skurcz pod katodą niż pod anodą, jeśli użyjemy tej samej dawki natężenia prądu, a skurcz otwarcia anody jest większy niż skurcz otwarcia katody. Tę fizjologiczną zależność przedstawia wzór Erba.

K • Z • S > A • Z • S; A • O • S > K • O ■ S;

Widzimy, że katoda wytwarza silniejszy bodziec przy zamknięciu obwodu prądu, natomiast anoda przy otwarciu.

W stanach chorobowych w układzie nerwowo-mięśniowym reakcje nerwów ruchowych i mięśni na bodziec elektryczny różnią się od reakcji normalnych. W warunkach fizjologicznych granice pobudliwości na prąd galwaniczny mierzone w miliamperach są zależne od rodzaju mięśnia, przy czym dla różnych mięśni mają one inną wartość i leżą w granicach od 2 do 18 miliamperów.

Średnie wartości reobazy (dawki prądu galwanicznego w miliamperach dla uzyskania skurczu progowego mięśnia) wynoszą wg Lichta: m. deltoideus 5 mA; m. pectoralis maj. 7 mA; m. biceps 4 mA; m. triceps 5 mA; m. ilexor digit. sublim. 4 mA; m. llexor carpi rad. 6 mA; m. extensor carpi rad. 6 mA; m. reclus lemoris 9 mA; m. vastus med. 8 mA; m. biceps iem. 12 mA; m. gastrocnemius 6 mA; m. tibialis ant. 5 mA; m. pero-neus long. 5 mA; m. extensor digit. longus 10 mA; m. irontalis 4 mA; m. orbicularis oculi 3 mA; m. mentalis 4 mA.

Galwanotonus. Czasami mięsień pozostaje w stanie skurczu podczas przepływu prądu galwanicznego przerywanego, zamiast dać pojedyncze skurcze przy zamknięciu i otwarciu obwodu prądu. Zjawisko to może wystąpić, gdy prąd użyty do badania jest zbyt silny, albo gdy mięsień jest nadmiernie pobudliwy. Przy nadmiernej pobudliwości skurcz mięśnia może wystąpić przy dawce 0,5 mA.

W przypadkach zmian chorobowych pobudliwość na prąd galwaniczny może być zwiększona (np. w ostrych stanach zapalnych toczących się w obrębie dolnego neuronu ruchowego oraz w uszkodzeniach górnego ruchowego neuronu) lub może wystąpić stan skurczu tężcowego (np. w tężyczce).

Zwiększona pobudliwość na prąd faradyczny objawia się występowaniem silnego skurczu tężcowego przy zastosowaniu słabego prądu faradycznego.

Obniżona pobudliwość mięśni i nerwów występuje wtedy, gdy do wywoływania stanu skurczowego musimy użyć większych dawek mocy prądu galwanicznego niż normalnie (do 20 mA).

Stan pobudliwości nerwu, a pośrednio mięśnia, zależy od stopnia uszkodzenia oraz od jego umiejscowienia w układzie nerwowym. Stwierdza się wtedy tzw. odczyn zwyrodnienia (określany jako R.D. — czyli reakcja degeneracji).

277