page0265

261

LTaltre potenze tutte ąuante irnite Memoria intelligenza volontade In atto molto piii che pria acute.

Purgatorio Canto. XXI

Dusza się z więzów wyswobadza ciała Unosząc z sobą treść ludzką i boską.

Władze zmysłowe na on czas niemieją,

Natomiast pamięć i rozum i wola Bystrzej daleko, niż pierwej, działają.

To co poeta nazywa „boskiem“ w duszy od ciała rozłączonej, to jej strona intellektualna, przez którą ona staje się prawdziwie na obraz i podobieństwo Boże stworzoną; z niej, jako ze źródła, wypływają trzy władze: pamięć (memoria), rozum (intelligenza) i wola (rolonta, tu dla rymu volontade); o nich Alighieri słusznie powiada, że ich działalność o wiele staje się silniejszą, bystrzejszą, niż gdy były w ciele, bo przestały zależeć od zmysłów. Wreszcie l’miano, ludzkiem nazywa Dante w duszy jej zdolność do ożywiania ciała; ta władza pozostaje w duszy: muta, in rirtute, w zawieszeniu, dopóki znów nie nadejdzie czas, w którym z ciałem się połączy.

W końcu umierającemu Cyrusowi każe Cycero wypowiadać te słowa: „Nigdy nie mogłem uwierzyć, że dusza przestaje być duchem właśnie wtenczas, gdy opuszcza bezduszne

c. X., n. 7. Św. Atanazy, niemniej głęboki myśliciel na polu filozofii, jak bystry teolog, tak samo powiada: „Id autem ex his, quae in cor-pore ipsa (anima) agit, clarius perspicitur. Namąue si in corpore inclusa ac cum eo colligata, non pro corporis parvitate contrahitur, et circum-scribitur, sed saepe in lecto iacente corpore, sine motu, ac veluti mor-tuo, ipsa propria sua facultate viget, et quasi ab eo digressa, quam-quam in ipso manens, ea quae ut supra terram existunt, cogitat et con-templatur... an non, quaeso, multo magis soluta a corpore cum placue-rit Deo, qui eam colligavit, evidentiorem immortalitatis cognitionem est habitura? si enim in corpore adhuc vincta, vitam, quae corpus est, \ivit, multo magis post corporis mortem vivet“: „Oratio contra Gentes“ n. 33 Operum, t. I, pars I, Parisiis, 1698.

http://rcin.org.pl