page0266

— 262

wstało z połączenia chemicznego pierwiastków. Nawet nad tym szczegółem nie będziemy się rozwodzić, że ciało chemicznie Złożone posiada własności, nieraz bardzo różne od własności chemicznych i fizycznych swych składników. Czy porównamy wodę z wodorem i tlenem, czy sól kuchenną z chlorem i sodem, czy weźmiemy na uwagę chlorek kobaltowy (CoCl₂), którego rozczyn bywa używany jako atrament t. zw. sympatyczny, gdyż pismo tym atramentem uskutecznione jest prawie niewidoczne, dopiero po ogrzaniu papieru staje się wyraźnie nie-bieskiem —- czy wreszcie jakiekolwiek ciało chemicznie złożone rozpatrywać zechcemy, zawsze się okaże, że ciało chemicznie złożone jest ciałem nowerri, rożnem od poszczególnych swych składników. Pod tym względem niemasz różnicy zdań między chemikami^J).

Należy taki fakt wyjaśnić i uzasadnić. Atomiści powiadają^ że wskutek ugrupowania stosownego atomów nastąpiło zobojętnienie własności specyficznych w składnikach, wskutek czego ciało chemicznie złożone musi okazywać inne własności, aniżeli je mają składniki z osobna rozważane.

Zwróciliśmy atoli uwagę na to, że wyjaśnienie powyżąze może być trafne co najwyżej przy mieszaninach, ale nie przy właściwych połączeniach chemicznych. Woda np. ani co do stanu skupienia swych cząstek, ani co do własności chemicznych i fizycznych nie jest tylko prostą wypadkową własności dwóch gazów: tlenu i wodoru.

Inaczej hylemortiści wyjaśniają ten fakt. Powiadają oni, że z chwilą zetknięcia się pierwiastków, które są w powinowactwie chemicznem, następuje wzajemne ich oddziaływanie na siebie, a wskutek reakcyi tej materya, zawarta w pierwiastkach składowych, ulega ziniąnie wewnętrznej do tego stopnia, iż właściwe ich formy substancyalne nie mogą pozostać dłużej w stanie swym pierwotnym, a materya pierwiastków nadaje się do tego, aby w miejsce dawnych swych form, dawnych swych własności, stała się podścieliskiem zupełnie nowej formy

¹) Por. V. von Richter: Lehrbuch der anorganischen Chemie. X Aufl. von Dr. H. Klinger. Bonn 1899, str. 3.

P. Duhem: Le mixte et la combinaison chimiąue. 1’aris 1902, ch. I, oraz str. 199 nastp.

http://rcin.org.pl