page0296

288

Rosienie

szkańców, zwłaszcza w lećie kiedy Kasieńka wysycha. Od zachodu rozciąga się nieścigniona okiem płaszczyzna ku Jurborkowi i granicy pruskiej, dziś pastwisko, a niegdyt, pole obozującej podczas sejmików . popisu pospolitego ruszenia szlachty księztwa Zmujdzkiegu, od czego dotąd zachowała nazwisko Stany. Na niej o 3 ćwierci mili widać kopce sypane, zwane kolnleje (od Kal-nas, góra), gdzie jest dwór również nazywający się, a między niemi najwydatniejsza góra Jawojszowska, przy wsi Jawojszach leżąca. Zabytki to odwiecznych warowni, może z czasów Skandynawskich IX wieku. Kiedy Rosienie osada żmujdzka opanowaną przez nich została, Skandynawowie jak wiadomo, zajęli wtedy całą krainę leżącą przy ujściu Niemna do morza bałtyckiego, zwaną Rusnią i zamieszkałą przez Russów z litewskiego plemienia, i ztąd łącznie z Rusneńczykami rozchodzili się na podbijanie okolic nietylko sąsiedniej Zmujdzi, lecz Litwy i Słowiańszczyzny. Najpierwsza wzmianka o Rosieniach w dziejach litewskich znajduje się pod rokiem 1253, gdy Mendog król Litwy, zostawszy chrześcijaninem, uposażał pierwszego biskupa litewskiego Chrysty-jana, nadając mu pomiędzy innemi dobrami i połowę Rosień, a potem w r. 1257 darował je rycerzom mieczowym IntKntskim. W roku 1351 Krzyżacy pruscy spustoszyli po raz pierwszy rossieńskie okolice, a od r. 1322 do r. 1377 wypadając tą stroną do Zmujdzi na jej spustoszenie, nietylko osadę rossieńską, lecz i okolice jej bezustannie wyludniali, uprowadzając z sobą do Prus w wielkiej ilości obojej płci lud bezbronny. Między Bojarami żmujdzkimi zawierającymi ugodę z zakonem pruskim w Królewcu 1390 r. wymienieni są deputowani z ziemi (powiatu) Uosieńskiego. Osada więc sama należy bez wątpienia do bardzo starożytnych na Zmujdzi, ale epoka wykształcenia jej na miasto nie jest wiadomą. Pierwsze nadanie prawy miejskich musi zapewne pochodzić od króla Alexandra. Zygmunt August przeznaczył je dla zjazdów na sejmiki, na sądy ziemskie i grodzkie, oraz na arcl iwum dla całej Zmujdzi, plac zaś na dom sądowy ówczesnemu generalnemu staroście Zmujdzkiemu Janowi Kiszce rozkazał niezwłocznie odznaczyć i samą budowlę kosztem rządu wybudować. Odtąd Rosienie stały się głównem miastem księztwa Zmujdzkiego, s chociaż roku 1764, w celu prędszego wymiaru sprawiedliwości, ustanowiono dla Zmujdzi drugie sądy w Telszach, zaw^rsze jednak Rosienie zostały stolicą generalnego starosty. Z ustanowieniem trybunału dla Litwy w r. 1581, miejsce dła trybunału Zmujdzkiego naznaczone było w Rosieniach. Jednakże postanowienie to, jak wiadomo, nie weszło w wykonanie, bo skutkiem zabiegów' Radziwiłłow-skich, Zmujdź przyłączoną została do t.ybunału litewskiego. W r. 1580 król Stefan Batory nakazał szlachcie księztwa Zmujdzkiego zjechać do Rosień dla wybrania posłów na sejm Warszawski, a w roku 1585 tenże król przywilejem datowanym 16 Lntegc na prośbę panów Zmujdzkich, dozwolił im wykupić Rosienie pod zastawyem za 12 tysięcy kóp groszy litewskich u Maciejowej Piet-kiewiczowej, cześnikowej litewskiej, będące. Przywilej zaś dotąd w aktach ziemskich miejscowyych dochowany Zygmunta III z r. 1592, ochraniający mieszczan od niesłusznych wyymagań dzierżawcy rosieńskiego co do budowania domu na sądy kosztem miasta, okazuje, że królowie Polscy względem miast Zmujdzkich opierali się zupełnie na ustaw ie Rewizorskiej roku 1568 zapadłej. W r 1620 zesłani przez tegoż monarchę rewizorowie do rozpoznania placów miejskich i czynszów z nich na króla przypadających, wydali na to miasto dwa listy, które Władysław IV w r. 1643 zatwierdził. Stanisław August, kiedy prawo o miastach zapadło na sejmie czteroletnim, wydał dla miasta Rosień przywilej renoratirnis 1792 r., w którym zapewnione było mianowicie dziedzictwo

\