3870137672

EDUKACJA GŁUCHYCH

Dzieci głuche, a zwłaszcza dzieci głuche rodziców słyszących, od wczesnego dzieciństwa narażane są na problemy w nawiązywaniu i podtrzymywaniu interakcji społecznych ze słyszącymi członkami rodziny (Greenberg, Kusche, 1993). Więzi emocjonalne między dziećmi głuchymi a ich rodzicami słyszącymi, którzy nie znają języka migowego, mogą wówczas ulegać stopniowemu osłabieniu, wskutek czego pojawiają się u nich trudności w zachowaniu o różnym stopniu intensywności (Tomaszewski, 2007). Jednym z przejawów takich zachowań jest impulsywność - czynnik zakłócający efektywną koncentrację uwagi na danych wymiarach bodźców (Marschark, 2007). Zaś zaobserwowany u nich brak elastyczności w myśleniu - z powodu braku wczesnego i stałego kontaktu z językiem migowym - utrudnia w złożonych sytuacjach problemowych uwolnienie się od konkretnych, zewnętrznych cech zadań poznawczych (Prillwitz, 1996). Ponadto preferowana przez rodziców słyszących komunikacja jedynie w języku mówionym może nie odpowiadać specyficznym warunkom rozwoju ich dziecka głuchego, kiedy funkcjonuje ono w środowisku społecznym w sposób gestowo-wizualny, a system komunikacyjny oparty na języku mówionym wymaga użycia przeważnie oralno-audytywnego kanału przekazywania informacji. Stąd konieczne wydaje się użycie symboli gestowych (znaków migowych) w komunikacji z dzieckiem głuchym, dla którego są one dużo bardziej dostępne niż słowa mówione. Jak sugerują Vaccari i Marschark (1997), we wczesnym etapie rozwoju kierowane do dziecka głuchego woka-lizacje mogą być z powodzeniem zastąpione ekwiwalentami wzrokowymi i dotykowymi, jeśli tylko charakteryzują się rytmicznością i powtarzalnością. Tak więc dziecko głuche może efektywniej używać słów migowych w procesie przekazywania i odbioru informacji niż słów mówionych. Poleganie na całkowicie uszkodzonych zmysłach w procesie przetwarzania informacji niesie za sobą ryzyko upośledzenia rozwoju struktur poznawczych. Jak wykazały wieloletnie badania amerykańskie, dzięki wczesnemu użyciu języka migowego w interakcji dziecko głuche nie tylko otrzymuje informacje o świecie, ale również zdobywa poznawcze i behawioralne strategie, wiedzę o sobie i innych oraz poczucie bycia częścią świata (Spencer, Marschark, 2010). Brak komunikacji lub jej niski poziom skutkuje niemożnością zrealizowania potencjału rozwojowego dziecka. Może to również mieć związek z zaburzeniami zachowania, niższą samooceną i zewnętrznym umiejscowieniem kontroli, co obserwuje się u części głuchych dzieci (Marschark 2007). Jak twierdzą Calderon i Greenberg (2011, s. 197),„dzieci głuche mogą stać się społecznie i emocjonalnie kompetentne, jeśli otrzymają takie same jak dzieci słyszące możliwości rozwoju samoświadomości, niezależnego myślenia i umiejętności rozwiązywania problemów".

21