page0314

306

Separatyści — Sepija

porządniejszą, usuwając fanatyczny charakter dawnych anabaptystów⁷, naśladując obraz pierwszych chrześcijan i usiłując składać prawdziwą społeczność świętych. Mennonici odrzucali chrzest dzieci, rozwód, przysięgę, wojnę i nie-szukali sprawiedliwości u sądów. Ale niewszyscy mennonici przyjęli też same stopnie surowości, a wkrótce przyłączyły się do tego znaczniejsze jeszcze różnice, gdy jedni przyjmowali doktrynę o łasce uczniów Kalwina, inni zaś Ar-minijanów. Oba stronnictwa potępiały się nawzajem, i każde chrzciło na nowo przechodzących na jego wyznanie. Powstały też wkrótce rozterki, spory i separacyje tam gdzie przemagała nauka Kalwina. Professor Arminius, odrzucał bezwarunkową predestynacyję, wszczął w⁷ Lejdzie żywą w tym przedmiocie polemikę ze swoim kolegą Gomarem. Ztąd się wyrodziły w Niderlandach odrębne gminy Arminijanów i Kalwinistów. Po śmierci Arminijusa jego zasady przyjęli i bronili: Episcopius, Hugo Grocyus, 01den-Barneveld. Przełożenia jakie czynili w obronie swej nauki, zjednały im nazwisko Remonstrantów* Musieli oni przebywać cały okres prześladowania pod Maurycym księciem Oranii i byli odrzuceni przez synod w Dordrecht, gdzie kalwiniści zyskali ogromną przewagę. Zgromadzenia reraonstrantów rozpędzono, ich kaznodziei po— oddalano. Po śmierci Maurycego (r. 1623) polepszył sic los remonstrantów, i sprawy ich bronił Episcopius w różnych pismach. Podniosły się now^re stronnictwa miedzy samemiż Remonstrantami albo Arminijanami: Sup rai apsaryj usze i Infralapsaryjusze, zwolennicy zasad socynijańskich o Trójcy, o grzechu pierworodnym; wreszcie Kollegijanie, w których zgromadzeniach czyli kollegijach prezydował pierwszy lepszy świecki, uczuwszy w sobie natchnienie Ducha Bożego i czytał wyjątki z Nowego Testamentu; ci świeccy wystąpili wkrótce przeciw predykantom remonstrantów⁷, i urządzili oddzielne parafije. Z podo-bnegoz źródła wyniknęli później Latitudynaryjusze w Anglii, których naczelnikami byli Chillingworth i Jan Hales. Do separatystów w Anglii zaliczeni później: Browniści, Non-Konfirmiści, Independenci. Kwakrowie i Metodyyci, których założycielem był Jan Wesley, pobożny i chrześcijański asceta, nieprzyjaciel wycieńczonego anglikanizmu. O separatyzmie Swedenhorga obacz artykuły: Teozofija i Swedenborg. Schulz wydał po niemiecku dzieło o Separatyzmie (Weilburg, 1835).    L. R.

Sepet, w dawnej polszczyznie kufer lub tłomok do pakowania, albo krób-ka z sitowia pleciona obszyta skórą, zastępująca kuferek podróżny. Wyraz z języka tureckiego seped i sepet, kufer i koszyk z sitowia z wiekiem skórzan-nem, wypukłem i wygodny do postawienia na konia.

Sepija albo Mątwa (Sepia;, rodzaj mięczaków głowonogich. Ciało sepii jest workowate, eliptyczne, miękkie, wsparte tylko częścią twardą wapienną wewnętrzną na stronie grzbietowej. Głow^ra opatrzona dwoma wielkiemi oczami, dwiema szczękami z postaci do dzioba papug podobnemi i ośmioma ramionami, które na końcach opatrzone są brodawkami ssącemi, otoczonemi pierścieniami rogowemi zazebionemi. Mątwa pospolita (Sepia ofpctnalis), żyjąca we wszystkich morzach Europy, ma 1 */_a stopy długości, z wierzchu koloru czerwonawego z lim jam i białemi, pod spodem bielsza czerw ono kropkowana: dwa ramiona dłuższe są długości ciała. Jej jaja, które w⁷ wielkiej liczbie na podobieństwo winnych gron siebie się trzymają i niekiedy na brzegi morza zostają wyrzucane, zowią gronami morskiemi. Wewnątrz ciała znajduje się worek zawiera sok brunatny, który wytryśnięty przez zwierzę mąci wodę otaczającą i takim sposobem ułatwia sepii schronienie się przed ścigającym nie-