page0322

316 DEMOKRYT.

materyalizm z pewnością starszy od filozofii, bo zawsze byli ludzie zajmujący się tylko tem, co pod zmysły podpada, a przeczący temu, czego widzieć nie można. Jako pogląd zaś naukowy, jest on niewątpliwie młodszy, bo duch ludzki musi przejść przez wiele walk i rozczarowań, zanim zdecyduje się na tak jałową, w gruncie nic nie tłumaczącą doktrynę. To też odbyliśmy długą pielgrzymkę, wskrzesiliśmy wiele zamarłych systemów, towarzyszyliśmy myśli greekićj przez lat blisko dwieście, a dopiero teraz spotykamy się z materyalizmem. Będąc zaprzeczeniem ducha, dopiero wtedy może ukazać się, gdy ducha samodzielność została poznaną i uznaną-Stało się to po raz pierwszy w systemie Anaxagorasa. Przed nim pojęcia: Bóg i świat, duch t ciało, życie i siła mechaniczna, myśl i materya, nie były należycie rozgraniczone. Dopiero wtedy, gdy Anaxagoras postawił Rozum naprzeciw Chaosowi i kazał mu go układać, zaczęły się na dobre krysztalizować pojęcia metafizyczne i stanęły po jednćj stronie — Bóg, Duch, Myśl, Zycie, — po drugiej Świat, Siła mechaniczna, Materya, Ciało. Ale gdy stanęły pojęcia najwyższe w dwóch oddzielnych obozach, zagrażało niebezpieczeństwo, że myśliciele jednostronni albo jeden, albo drugi szereg pojęć ukochają, odrzuciwszy przeciwny jako fałszywy lub urojony. Stawają przeciw sobie idealiści i materyaliści. Ojcem drugich jest D e m o k r y t.

W pochodzie swoim do Grecy i zatrzymał się Xerxes w Ab-derze, a tak samo za powrotem. Jest podanie, że mieszkał wtedy w domu Hegezystrata, a wywdzięczając się za gościnność, zostawił kilku uczonych chaldejskich, aby wychowali mu syna ¹). Chociaż to ostatnie zostało widocznie zmyślonem, bo Demokryt wtedy jeszcze nie żył, mógł jednak król stanąć gospodą u jego rodziców. To pewna, że Abdera była wtedy miastem kwitnącem i wielce się spodobała królowi ²). Bo też smutna reputacya mieszkańców, uwieczniona w romansie W i elan da³), zaczyna się daleko

i nasi. (4-e wyd.). Uwzględniliśmy tak/e kilka artykułów Natorpa i Dielsa, spierających się o Diogenesa z Apollonii, Leucyppa i Demokryta w Rhein. Museum 1886. Tom 41, str. 350 i nast. 1887. Tom 42, str. 1 —14 i 374—385.

^ł) Diog. Laert. IX. 7. §. 34 odwołuje się na Herodota, który jednak tego faktu nie podał.    *

²)    Herod. VII. 107 et 120. VIII. 120.

³)    „ Geschichte der Abderiten^u. Satyra dosyć dowcipna na ówczesne stosunki małomiejskie w Niemczech, do którćj dostarczyły wątku zabawne Demokryta przygody,

http://rcin.org.pl