page0343

ZOONIMIA — NAZWY ZWIERZĄT

Z kolei imiona umotywowane czynnie oznaczające cechę zewnętrzną lub wewnętrzną autor dzieli na umotywowane bezpośrednio, tzn. oparte na wyrazach, które zgodnie z istniejącymi stereotypami kojarzą się z tymi cechami, np. Baryła (pies bardzo gruby) itp., i umotywowane pośrednio, tzn. nawiązujące do cech nazywanego zwierzęcia za pośrednictwem imion, nazwisk i określeń ludzi, zwierząt i przedmiotów, których cechy i właściwości kojarzą się w pewien sposób z cechami nazywanego zwierzęcia. Autor nie zajmuje się tu wyodrębnianiem formantów tworzących nazwy derywowane (Strutyński 1993, 1994, 1996b, 1996c). Schemat ten możliwy jest do zastosowania wtedy, kiedy znane są motywy nadania poszczególnych nazw.

Klasyfikacje tu omówione nie są przydatne dla nazw koni rasowych ze stadnin hodowlanych oraz dla żubrów żyjących w rezerwatach. Dla tych zwierząt obowiązuje ściśle określony system nazywania. Każdy nowo narodzony koń otrzymuje nazwę (imię), która musi się rozpoczynać od takiej litery, na jaką zaczyna się nazwa jego matki. Jest to pierwszy warunek tworzenia nowej nazwy. Np. matka Tirenia, dzieci Tirata, Tenor; matka Orlandyna, dzieci Oreada, Ortona itp. Często z imienia matki bierze się nie tylko pierwszą literę, ale też początkową część nazwy lub całą nazwę. Np. matka Mitra, syn Mitrydat; matka Liii, syn Litawor itp.

Drugim warunkiem jest wprowadzenie do nowej nazwy chociaż jednej litery (niekoniecznie początkowej) z nazwy ojca. Np. matka Mitra, ojciec Topaz, syn Mitrydat; matka Tirenia, ojciec Szczecin, córka Tiksi itp.

W miarę możliwości nowa nazwa nawiązuje też pod względem znaczenia do nazwy matki lub ojca, np. ojciec Caruso, syn Tenor, matka Da dubla, córka Da seta (wyrażenia sportowe) itp. W księgach rodowodowych nazwy koni nie mogą się powtarzać (w ciągu 20 lat nie można nadać tej samej nazwy).

Jeśli źrebię już nazwane ginie, to następne urodzone z tych samych rodziców może wprawdzie nosić to samo imię, ale z dodatkiem rzymskiej cyfry II, np. Dziwożona i Dziwożona II.

Zasady te powodują, że wśród nazw koni rasowych spotyka się tyle nazw sztucznych i niejasnych. Część z nich może być równa apelaty-wom czy nazwom własnym, ale pozostają one bez związku znaczeniowego z nazywanym zwierzęciem (Bubak, Wilkoń 1969).

Z kolei dla żubrów przebywających w rezerwatach i ogrodach zoologicznych obowiązują międzynarodowe zasady, które wymagają, aby każdy rezerwat miał swój stały literowy symbol składający się na ogół

339