page0353

NAZWY OBIEKTÓW I INSTYTUCJI ZWIĄZANYCH Z NOWOCZESNĄ CYWILIZACJĄ

nazwy zwierząt należą do zoonimów (od grec. zoon 'zwierzę'), natomiast nazwy roślin to fitonimy (od grec. phyton 'roślina'), a podrzędny gatunek to dendronimy 'nazwy drzew' (od grec. dendron 'drzewo'). Są to na pewno terminy bardziej trafne niż pragmatonimy (ostatecznie od grec. pratto 'czynię'). Wyróżnia się dalej porejonimy, czyli nazwy środkow transportu (pociągów, samolotow, samochodów; od grec. poreion 'środek lokomocji lub transportu'), ponadto unikatonimy (nazwy pojedynczych egzemplarzy jakiegoś urządzenia, przedmiotu, środka lokomocji itd.; od łac. unicus, -a, -um 'jedyny'). Nie istnieje natomiast wspólny termin na określenie nazw firmowych, fabrycznych, ogólnych (uniwersonimy?; od łac. unwersus, -a, -um 'powszechny'). W użyciu są nadto tyronimy 'nazwy serów', mitonimy 'mitologiczne nazwy własne' (od grec. mythos 'bajka, opowiadanie'), dokumentommy. syno-nimiczne wobec aktonimy (od łac. documentum 'świadectwo, dowód'), bionimy 'imiona istot żywych, tj. ludzi, zwierząt i roślin' (od grec. bios 'życie'). Nie wprowadzono terminu na oznaczenie przedmiotów nieożywionych (nekronimy?; od grec. nekrós 'martwy').

CHARAKTERYSTYKA CHREMATONIMÓW

Od strony teoretycznej najwięcej o chrematonimach powiedzieli w polskim piśmiennictwie H. Górnowicz (1962), Cz. Kosyl (1983) i P. Zwoliński (1982). Najintensywniej zajmują się chrematonimami onomaści czescy. Im też głównie powierzył opracowanie tego zagadnienia komitet redakcyjny trójjęzycznego (angielsko-niemiecko-francuskiego) dwutomowego podręcznika onomastyki (Berlin-Nowy York 1996-1997)¹. R. Śramek omówił zatem pojęcie i przedmiot badań chrematonimii (t. II, s. 1562-1567); M. Knappova — grupy chrematonimów i ich funkcje (t. II, s. 1567-1571); L. Kuba — nazwy środków lokomocji, a więc statków, samolotów, pociągów (t. II, s. 1574-1581); z literatury polskiej uwzględniono tylko artykuł P. Zwolińskiego (1982).

Cechami konstytutywnymi chrematonimów są: a) specyficzne cechy przedmiotu badań, b) charakterystyczne cechy językowe, c) nadzwyczaj pragmatyczne funkcjonowanie nazw.

349

1

Namenforschung. Ein internationales Handbuch zur Onomastik, hrsg. v. H. Steger, L. Zgusta, Bd. II, Berlin-New York 1996.