page0310

NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA

kategorialnych, np. ul. Komarowa (forma dopełniacza od nazwiska Komarow) w przypadkach zależnych ma formy odmiany przymiotnikowej, tj. mieszkam na Komarowej, idę Komarową, na wzór: Lipowa, Lipowej, Lipową. Podobnym modyfikacjom podlega wiele nazw, które są wtórnie kojarzone z wyrazem pospolitym, np. ulica Cedry (od nazwiska bohatera „Popiołów" S. Żeromskiego) bywa odmieniana według paradygmatu liczby mnogiej wyrazu pospolitego, ponieważ jest kojarzona z nazwą botaniczną, a zatem: mieszkam na Cedrach, idę Cedrami.

Rodzaj komunikatu językowego, w którym występują nazwy miejskie, określa stopień i zakres wykorzystania formalnych możliwości istniejących w obrębie paradygmatów fleksyjnych. Najmniejszy stopień wyzyskiwania inwentarza form fleksyjnych NM spotykamy w aktach kancelaryjnych, tj. w prostych wykazach i spisach, w których zazwyczaj występują tylko podstawowe formy nazw, które na skutek tego są najgruntowniej utrwalone. Mniej ograniczeń w zakresie odmiany NM obserwuje się w dawnych dokumentach miejskich, gdzie występują w niepełnych komunikatach tekstowych typu: z Targowicy w koszary Mirowskie idąc (1791). Tu używane są zwłaszcza formy dopełniacza, narzędnika i miejscownika. Najpełniej reprezentowana jest fleksja NM w żywej komunikacji językowej, szczególnie w potocznych wypowiedziach, ale i tutaj istnieją określone ograniczenia w kategorii przypadka. Spośród siedmiu czy sześciu możliwości paradygmatycznych wykorzystywane są trzy lub cztery, niekiedy mniej.

BIBLIOGRAFIA (WYBÓR)

Antkowiak Z., 1970, Ulice i place Wrocławia, Wrocław.

Belchnerowska A., Białecki T., 1987, Toponimia miasta Szczecina, Szczecin. Buczyński M., 1966, Nazwy ulic i placów Lublina, Onomastica 11, 136-181. Dzikowski W., Kopertowska D., 1976, Toponimia Kielc. Nazwy części miasta i obiektów fizjograficznych oraz nazwy ulic i placów, Warszawa-Kraków. Gąsiorowski A., 1984 (1985), Nazwy poznańskich ulic. Przemiany i trwanie: wiek XIV-XX, Kronika Miasta Poznania 52, 3-4; 23-64.

Górnowicz H., 1964, Toponimia Gdyni, Gdańskie Zeszyty Humanistyczne 6,135-169. Handke K., 1970, Semantyczne i strukturalne typy nazw ulic Warszawy, Wrocław. Handke K., 1992, Polskie nazewnictwo miejskie, Warszawa.

Jan ze Śliwna, 1859, Przechadzki po Wilnie i jego ulicach, wyd. 2 Wilno. Jodkowski J., 1931, Ulice grodzieńskie w świetle historii i topologii, Grodno. Malewski Z., 1933, Objaśnienia nazw ulic i placów Bydgoszczy, Bydgoszcz. Mikołajczak S., 1988, O nazwach ulic Poznania, (w:) Język zwierciadłem kultury, czyli nasza codzienna polszczyzna, Poznań, 110-131.

306