page0254

NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA

acji i innowacyjności regionalnych kategorii i typów nazewniczych. Dotychczasowy dorobek polskiej onomastyki pozwala jedynie naszkicować fragmentaryczny obraz współczesnego zróżnicowania faktów językowych w tym zakresie.

Powojenne zmiany spoleczno-ustrojowe (m.in. zmiany stosunków własnościowych i scalanie gruntów wiejskich w ramach gospodarki upaństwowionej i spółdzielczej), zmiany ludnościowe (migracyjne) i krajobrazowe (wywołane ekspansją urbanizacyjną i przemysłową) nie pozostały bez wpływu na zasoby i właściwości nazewnictwa terenowego. Nie dysponując pełną, ogólnopolską dokumentacją owego wpływu na mikrotoponimię różnych regionów (Śląska, Wielkopolski, Małopolski, Mazowsza, Warmii i Mazur, Pomorza), można w skrótowej charakterystyce potraktować porównawczo tylko te obszary, które objęte zostały zainteresowaniem badaczy. Wśród nich reprezentowane są w największym zakresie, choć wycinkowo, terytoria Małopolski i Pomorza. Pozwala to na charakterystykę współczesnej mikrotoponimii w świetle geografii nazewniczej.

W pomorskich mikrotoponimach (Pomorskie Monografie Toponoma-styczne 1974-) uderza zdecydowana przewaga nazw topograficznych, mała liczba nazw kulturowych i znikoma nazw dzierżawczych, zwłaszcza wśród nazw wodnych (np. na Powiślu Gdańskim stosunek procentowy tych typów wśród nazw lądowych określają liczby 69 : 16 : 13, wśród wodnych natomiast 85 : 11 : 4). Liczba dzierżawczych nazw lądowych jest znacznie większa na terenach płaskich, bezleśnych i bezwodnych, czyli pozbawionych warunków do preferowania nazw związanych z wyrazistymi cechami fizjograficznymi. (Szczególnie wysoki procent nazw dzierżawczych mają Kujawy, wschodnia Wielkopolska, północne Mazowsze oraz ziemia sieradzka i łęczycka.)

Pod względem strukturalnym do najbardziej typowych na Pomorzu Gdańskim należą twory komponowane (45%; na Powiślu nawet 50%), a wśród nich zestawienia właściwe (Trzcinne Błoto, Okólna Bielawa; 84%), dopełniane nazwami przyimkowymi (Na Moście, Pod Bramką; 16%), w których preferowane są przyimki w następującej kolejności: pod (w zdecydowanej przewadze nad innymi), na, koło, w, za. Sporadycznie występują pozostałe: przy, do, nad, u, od, podle, wedle, przed, między. Wysoki procent nazw zestawionych świadczy o ich nowości i nie zaszłych jeszcze procesach uniwerbizacji i substantywizacji (typu Czubata Góra — Czubata — Czubatka). Zestawienia (Abramsowa Łąka, Bartkowe Pole) są też najliczniejsze w nazwach dzierżawczych, które typem spadkowo-dzierżawczym (Borkowizna, Kowalszczyzna) łączą Po-

250