page0308

NAZWY GEOGRAFICZNE — T0P0NIM1A

pocztowym, stosowana jest również w wielu wykazach urzędowych, w skorowidzach, na planach miast itp.

—    W obiegu póloficjalnym (także potocznym) jako nazwa używany jest wyłącznie lub prawie wyłącznie człon odróżniający struktury. Jest to normalny ustabilizowany uzus społeczny — respektowany na lówni przez mieszkańców i urzędy w ich codziennej praktyce. Modyfikacje wielowyrazowych członów odróżniających dokonywane są tu oszczędnie i w określonych granicach, np. przez ich zastępowanie powszechnie znanymi skrótami, jak: Organizacji Narodów Zjednoczonych -> ONZ, Krajowej Rady Narodowej —» KRN.

Ze względu na to, że elipsa członu pierwszego (ulica, plac, aleja) prowadzi do rozmaitych zaburzeń w odmianie nazw, w wielu sytuacjach ten człon struktury musi być przywrócony dla uniknięcia dwuznaczności albo niejasności.

—    Obieg potoczny jest domeną mieszkańców. Następuje tu częste odchodzenie od oficjalnych czy półoficjalnych postaci poszczególnych nazw, a na ich miejsce tworzenie i używanie innych: bądź odmiennych leksykalnie, np. Rutkowskiego — Chmielna, (pl.) Dzierżyńskiego — Bankowy, (pl.) Komuny Paryskiej — Wilsona, (osiedle) Rewolucji Październikowej — Różańcowe, bądź odmiennych słowotwórczo, np. Nowy Świat — Nowik, Most Poniatowskiego — Poniato(w)szczak, Plac Kercelego — Kercelak // Kiercelak. Powszechnie stosuje się elipsę w wielowyrazowych członach odróżniających, np.: księcia Józefa Poniatowskiego —> księcia Józefa albo księcia Poniatowskiego, albo Poniatowskiego; Bitwy pod Grunwaldem -> pod Grunwaldem; Bolesława Chrobrego —> Chrobrego albo (niestety!) B. Chrobrego; Kazimierza Wielkiego Kazimierza albo Kazimierza W., albo (niestety!) K. Wielkiego (na wzór uprawnionych skrótów typu R. Dmowskiego); Drugiego Rejonu Armii Krajowej —> Drugiego Rejonu albo Rejonu, albo Armii, albo Armii Krajowej.

C. Wielkie nagromadzenia nazw własnych, jednorodnych i różnorodnych, w obrębie aglomeracji oraz stała potrzeba posługiwania się nimi stwarzają użytkownikom (mieszkańcom i przybyszom) liczne trudności językowe, często związane z pokonywaniem pewnej bariery intelektualnej. W rezultacie dochodzi do rozmaitych przekształceń nazw, szczególnie przekształceń słowotwórczych, i zaburzeń w odmianie gramatycznej. I tak np. nazwy pamiątkowe od nazwisk, mające formę dopełniacza, bywają przekształcane na nazwy przymiotnikowe, a więc: ul. Dwernickiego na ul. Dwernicką, ponieważ cześć użytkowników nie zna patrona, ale zna jeden z dominujących typów nazewnictwa miejskiego,

304