page0361

357

morfizowaniem przyrody, przenoszeniem na przyrodę praw i prawideł, które u człowieka mają zastosowanie w dziedzinie psychologicznej.

Jest to jednak zarzut nieuzasadniony. Wszak bez względu na przekonania filozoficzne, do których ktoś się przyznaje, każdy powie, że nóż na to istnieje, aby nim można było krajać rozmaite przedmioty, chleb na to bywa wypiekany, aby służył za pokarm dla człowieka, płuca na to, aby za ich pomocą można było oddychać, oko na to, aby niem widzieć, ucho, aby niem słyszeć itd. Jeżeli zaś istnieje w świecie celowość przed miotowa, scholastyczne fines operum, to człowiek, skoro jako obdarzony rozumem wie, na czem polega istota celowości, może tę celowość w przyrodzie, niezależnie od niego daną i istniejącą, odkrywać. Ponieważ zaś nie my stwarzamy celowo urządzone ustroje z niemniej celowymi ich narządami, a tylko je spostrzegamy jako takie, zatem nie my narzucamy przyrodzie nasz sposób myślenia i prawa nasze psychologiczne, tylko się stosujemy do stanu rzeczy takiego, jaki jest dany. Robić z tego faktu zarzut antropomorfizmu jest takim samym błędem, jak wnioskowanie Kanta, że ponieważ widzimy rzeczy w przestrzeni, to przestrzeń nie istnieje przedmiotowo, tylko jest formą apryoryczną naszego poznawania zmysłowego ‘fi.

ROZDZIAŁ XI.

Geneza życia.

Jeżeli komórka zarodkowa posiada od zarania swego istnienia plan wsobny swego rozwoju w osobnik typowo wykończony, to nic słuszniejszego nad pytanie, co jest przyczyną sprawczą tego planu. Skąd się wzięło na ziemi życie? Rozwiążmy tedy naprzód sposoby, na jakie życie rozmnaża się obecnie, a następnie damy odpowiedź na pytanie, skąd wzięły się na ziemi pierwsze ustroje żywe.

fi Por. Adolf Wagner: Neo-V)talismus Artykuł w Zeitschrift fur Philosophie und philosophische Kritik. II Erganzungsheft 1909, str 111 — 139.

http://rcin.org.pl