page0366

36 o SOKRATES.

z jam — wszystko to przeraża ¹). Nie można brzydszej wy myśleć twarzy. A jednak czujesz, że musiałbyś pokochać tego człowieka, gdybyś się z nim spotkał. Z oczu bije taka poczciwość, z wypukłych fałdów nad brwiami taki rozum przenikliwy, z czoła taki spokój i taka myśli potęga, a z całćj twarzy tyle szczerćj dobroci, że czujesz się podbitym energią duszy bogatój, która ciągłą pracą nad sobą, wytrwałą walką z namiętnościami, mozolnem dobijaniem się cnoty i prawdy, potrafiła wstrętną powłokę cielesną zamienić w zwierciadło duchowej zacności. A nie chcesz wierzyć słowom moim, idź czytelniku dwie komnaty dalej, gdzie w niezrównanój piękności greckiego półboga jaśnieje Antynousz, najpiękniejszy z śmiertelników i popatrzywszy się na idealną bezmyślność młodzieńca, marzącego o wieńcu, który trzyma w ręku, a może o ni-czem, wracaj na powrót do brzydkiej głowy o rysach Sylena, a wtedy uczujesz cała wielkość filozofa, którego kochał Alcybiades a wielbił Platon.

Urodził się w Atenach r. 469'^ż) z ojca Sofroniska, matki P'e-narety³). Ojciec był rzeźbiarzem, matka akuszerką. Młodość przepędził w pracowni ojca, ucząc się jego kunsztu, a w drugim jeszcze wieku po Chr. oglądał Pauzaniasz tuż przy Propileach płaskorzeźbę Chary tek, która uchodziła za jego dzieło⁴). Kry ton jednak, bogaty Ateńczyk, najwierniejszy z jego przyjaciół i najdawniejszy, dostarczył mu środków, że mógł porzucić dłuto, a zupełnie oddać się szukaniu prawdy. Prawom posłuszny, ożenił się z nie złą kobietą, tak niesłusznie osławioną Xantyppą⁵), z której doczekał się trzech synów. Ciało miał* silnie zbudowane i zdrowie dobre, był wstrze-

*) Biusty Sokr. zgadzają się dobrze z opisem jego postaci u Piat. Sympos. p. 215. Xenopk Sympos. 2,₁₉; 4_no; 5,₅ etc. Por. także Schuster, Die Bildnisse der gruch. Philosophen. Leipzig 1877.

²) Albo krótko przedtem. Przy śmierci (399) miał skończonych lat 70.

^;!) Szczegóły życia u Xenofonta [Memorab. i Sympos.); Platona (w wielu dialogach); Diog. z Laerty (II. 5. §. 18—47) i t. d.

Resztki tćj płaskorzeźby odkryto na tern samem miejscu gdzie pierwotnie była umieszczoną, kopia zaś dosyć wierna, istnieje w Watykanie (Masco Chiaramonłi). Robota archaistyczna, ciężka, ale nie bez pewnego wdzięku. Zob. rysunek w Denk-rnaler der alt. Kunst. Tom I. str. 375, a uwagi tamże str. 203 i 376.

⁵) Zob. o nićj Ze ller, zur Ehrcnrcttung der Xanthippe (Vortr. und Abhandl. Tom I. str 51 i nast.) i moją rozprawkę: »Obrona Xantyppy« w Kronice Rodź.« z r 1867.

http://rcin.org.pl