page0436

432

soków wydzielanych przez specyalne gruczołki; wszystkie jego części miękkie ulegają wessaniu przez tkankę roślinną, a części niestrawne wiatr zdmuchuje z liści lub w inny sposób zostają usunięte.

A może lepiej ma się sprawa z cechą, na którą Linneusz zwrócił uwagę utrzymując, że zwierzęta mają czucie; a rośliny go nie posiadają? Nie chodzi tu oczywiście o prostą wrażliwość plazmy, bo już wiemy, że wrażliwość ta należy do istoty objawów żywej materyi; nie pytamy się także o reagowanie na podniety, bo i to nie jest przedmiotem sporu, lecz pytamy się wprost o to, czy rośliny także mają nerwy ? Wszak już Xae-geli przypuszczał całkiem słusznie, iż komórki roślinne muszą być w jakiś sposób ze sobą połączone. Tangl, Fromann, Gardi-ner, Kussow, Nusbaum i inni rozpoczęli szereg doświadczeń w tym właśnie kierunku, ale ich badania przeszły niespostrze-żone i nieocenione należycie. Dopiero botanik Kienitz-Gerloff udowodnił, że komórki roślinne są ze sobą połączone zapomocą nitek plazmatycznych (Plasmafaden), a Gardiner wskazał sposób ulepszony barwienia, iżby owe nitki stały się pod mikroskopem widoczne dla naszego oka¹); przy tej sposobności zauważył on, iż owe nitki znikają w białku nasienia dojrzałego. Wobec tego wypowiadano tu i ówdzie przypuszczenie, że owe spoidła służą do przenoszenia podniet, że więc spełniają tę samą rolę, co nerwy w organizmach zwierzęcych. Z doświadczeń Pfeffera²) wynikałoby, że nitki plazmatyczne pośredniczą przy oddziaływaniu jądra na protoplazmę nie tylko tej samej komórki, lecz i komórek sąsiednich. Jeżeli się bowiem przetnie komórkę, pozbawioną błony błonnikowej, na część posiadającą jądro, i na część jądra pozbawioną, wów^rczas tylko część pierwsza zdoła wytworzyć błonę komórkową, a druga tylko w tym razie, jeżeli jest połączona choćby kilku włókienkami plazma-tycznemi z częścią, zawierającą jądro. W swej mowie rektorskiej³) w r. 1897 wypowiedział Pfeffer zdanie, że nitki plazma-

*) Proceedings of the Itoy. Soc. 1897 vol. 62, st . 100.

^!) Pfeffer: Uber den Eintluss des Zellkerns auf die Bildung der Zellhaut. Berichte der mathera. phys. Klasse der kon. sachs. Gesell. der Wiss. Leipzig 1896.

³) Einleitende Betrachtungen zu einer Physiologie des Stoffwechsels-und Kraftwechsels in der Pflanze 1897.

http://rcin.org.pl