page0463

REFORMA WIEDZY. 461

»Podziwiaj my piękność i porządek gwiazd na niebie, ale nie zapominajmy, że piękność ich ruchów pozostaje daleko poza pięknością owych przyczyn niewidzialnych, które im udzielają harmonijnych ruchów. Piękność nieba widzialnego jest tylko obrazem nieba myślnego, jedynie dla rozumu przystępnego, a gwiazd będziemy używali w badaniu astronomii, jak w geometryi posługujemy się figurami wykreślonemi i t. d « ⁴). W ten sposób astronomia zamieniłaby się w jakąś nową naukę, w rodzaj metastronomii, jeśli wolno tak ją przezwać, któraby mało zajmowała się gwiazdami, a daleko więcej śledziłaby plany Stwórcy, w nich urzeczywistnione. Poznamy przykłady tej nauki, niby odrodzonej w Timeuszu. A razem z astronomią chciałby przekształcić Platon także teoryę muzyki, bo czem ruchy gwiazd dla oka, tern wibracye tonów dla ucha. Muzyka jest rodzoną siostra astronomii, wedle zdania Pitagorejczyków, ale obie są w równej mierze zaniedbywane przez specyalistów, którzy ograniczają się do wytłumaczenia zjawisk zmysłowych, a nie domyślają się nawet, że za niemi ukrywa się jakaś piękność i harmonia niewidzialna ²).

A gdyby nawet nauki wymienione zdołały wytłumaczyć wzajemne swoje pokrewieństwo i wspólne zasady, byłaby to praca długa ; mozolna, acz bardzo pożyteczna, ale ostatecznie byłaby to dopiero przegrywka wstępna (ttjoo (uiov) do wspaniałej melodyi (vóu.oę), którą zanucić ma dialektyka ³). Choć ona zupełnie jest udu-chowniona (vo7]tó;), można ją przyrównać do wzroku zmysłowego, który najprzód przypatruje się jestestwom żywym, potem gwiazdom, a w końcu samemu słońcu Podobnież kto cały przykłada się do dialektyki, ten bez pomocy zmysłów samem rozumowaniem zdąża do tego, czem każda rzecz jest; jeśli zaś nie zatrzyma się, dopóki myśleniem (vÓ7]<7i;) nie objął tego, co jest dobrem w sobie, można powiedzieć o nim, że doszedł do tego, co myślą poznać się daje (vot]tov), tak jak ten, który wzniósł się aż do słońca, zaszedł do ostatniej widzialnej rzeczy (óoxtÓv). Taki jest tedy według Platona pochód dialektyczny (SizAsktut] -ropeiz) albo metoda⁴).

^x) Zob. cały ustęp p. 529 c — 530 c.

*) Resp. Vn p. 530 d — 531 c.

⁸) Ibid. p. 531 d—e.

*) Ibid. p. 532 a—b. Zamiast 8txXEx7ix7] nopsiz czytamy zaraz potem r\ 8ca-'.£7*1X7, ;j.e'9g8g; póvr, 72877, -opsusry.i (p. 533 c).

http://rcin.org.pl