page0483

475

Rndolphi — Radomina

turalis (3 tomy; Amsterdam, 1808—10); ogłoszone później w skróceniu, pod tytułem: Entozoorum synopsis (Berlin, 1819); Grundriss der Physiologie (3 tomy; Berlin, 1823 — 1828), niedokończone; Anatomie der Pflanzen (Berlin. (1807); Beitrdge zur Antropologie und allgemeinen Naturgeschichte (tamże, 1812). Wiele szacownycn prac Rudolphi’ego znajduje się w Pamiętnikach akademii nauk berlińskiej (1816—28).

Rndolphus Wassenbnrgensis, ob. Agrykola Rudolphus.

Rudolstadt, miasto stołeczne księztwa Schwarzburg -Rudolstadt, nad lewym brzegiem rzeki Sali, jedno z najpiękniejszych miast Turyngii, liczy około 7,000 mieszkańców. Nazwę miało miasto otrzymać od księcia Turyngii Rudolfa I, któremu król frankoński Dagobert około r. 634 powierzył dowództwo nad południową częścią kraju. Cesarzowie niemieccy oddali je w r. 1217 w lenność hrabiom Orlamunde; statuta miastu przez nich nadane, zatwierdzili r. 1404 hrabiowie Schwarzburg, do których rąk ono przeszło. W r. 1710 posunięty do godności książęcej hrabia Ludwik Fryderyk I i jego następcy, upiększyli miasto leżące u stóp góry, na szczycie której stoi gród książęcy zwany Heidecksburg. Gród ten spłonął r. 1735, a w r. 1741 nowo odbudowany został. Jest tu ga-leryja obrazów, biblijoteka i archiwum książęce bardzo w dolcumenta obfite. W mieście jest pałac Ludwigsburg, zbudowany r. 1742 przez księcia Ludwika Guntera II; dziś jest tu gabinet nauk przyrodzonych, antyków i t. p. W domu rządowym jest biblijoteka licząca 50,000 tomów. Kilka tu także jest zakładów naukowych i dobroczynnych.

Radomina, Wieś kościelna, o półtory mili od Wilna położona, często wspominana w relacyjach Krzyżaków, którzy plądrując Litwę, nie raz tu się z nią spotykali. Zaszła tu najprzód za Olgerda jeszcze w r. 1377 świetna walka siedmiuset jazdy litewskiej, spieszącej na odsiecz Wilnu z Niemcami, którzy po niej skwapliwie do układów z wielkiem księciem i Kiejstutem przystąpili. Mniej pomyślne było przy tej wsi spotkanie w r. 1394 Witowda z Krzyżakami, lctórzy mniemając, że ma całą siłę wielkiego mistrza przed sobą, gdy przedzielony rzeką i parowem od nieprzyjaciół dla gęstej mgły nic nie mógł rozpoznać, cofnął się z pośpiechem, chociaż tylko cztery chorągwie krzyżackie były w tern stanowisku. Witowd stracił cztery znaki wojskowe, a Jan książę Holszański dostał się w niewolą. Podanie miejscowe utrzymuje, że za Jagiełły, kiedy cały naród porzucał pogaństwo, przodek imienia Rudominów a dziedzic tej majętności, sam ze wszystką rodziną i ludem swoim w wodach płynącej tu rzeki Rodomianki ochrzczony został. Krzyżacy w swoich kronikach i skazówkach drożnych, Rudominę nazywali Rudminne (das grosse Dorf). Grzegorz i Mary-janna Massalscy dali fundusz na tutejszy kościół parafijajny.

Rudomina (Jan), urodził się w r. 1586, z oica Jana, wojskiego Bracław-skiego, najprzód chorąży, później kasztelan nowogrodzki pod Chocimem, w stopniu rotmistrza husarskiego okazał niepospolite męztwo, kiedy z drugiemi trzema chorągwiami 60,000 Turków obóz polski atakujących odpędził, chociaż przytem brata rodzonego utracił i sam w rękę raniony został. Zwłoki poległych z orszaku swego w tejże wyprawie, rozkazał uroczystym obrzędem w^r kościele parafijalnym w Nowogródku pogrzebać i pamiątkę ich marmurowym nadgrobkiem uczcił. Z równą odwagą i na wojnie inflantskiej okazał się czynnym. Umarł w r. 1646. Opisał on wierszem wojnę chocimską i wydał pod tytułem: Dyaryjusz prawdziwy expedicyjej korony polskiej i wielkiego księstwa Litewskiego, przeciw Osmanowi cesarzowi tureckiemu w roku 1821 (b. m. dr. 1640, w 4-ce). Rudomina ogłosił to dzieło pod przybranem na-