page0579

571

Rybińcki — Rybitrutka

Łukaszewicz. Wiadomość o dysydentach poznańskich str. 179.— Rybiński (Jan), znakomity poeta, brat Macieja, a syn Jana Ryby, jak sam w Gęślach swoich wspomina, bawił w młodych latach w domach polskich panów i od nich często wysyłany bywał na dwór królewski. W r. 1589 był professorem gi-mnazyjum w Gdańsku, później sekretarzem miasta Torunia, juz w r. 1592, lecz w następnym roku opuścił tę posadę. Węgierski w swojej Histor. eccl. str. 453, pisze, że był poetą, uwieńczonym dla gładkości wiersza łacińskiego i polskiego, nie wyrażając gdzie i przez kogo. Sam zaś Rybiński wspomina w swoich dziełach, że zatrudnienia w sądach, na sejmach i na dworze mało mu spokojnych chwil zostawiło. Z czego wnioskować można, iż sprawował jakiś urząd publiczny. Najznakomitsi w kraju mężowie, dawali mu dowody szacunku i przyjaźni, jako to: Jan Zamojski kanclerz, którego Rybiński swym szczególnym dobroczyńcą nazywa, Jan Ostroróg i inni, których z wdzięcznością w swoich rymach uwielbia. Przyjaciel i naśladowca Jana Kochanowskiego, przyswajał sobie jego myśli i sposobem jego pisał, składanych używając wyrazów. Zresztą szczegóły jego życia i rok śmierci, dotąd nieznane. Jakiś Jan Rybiński poległ w bitwie pod Chocimem 1621 r., lecz ożyliby był ten sam, niewiadomo. Są w druku następne jego dzieła, wszystkie dziś nadzwyczaj rzadkie: Hymnus Apollinis etmusarum de auspicatoetdiuturnapere-grinatione ad suos reditu Joannis Comitis de Ostroróg, (Wrocław, 1583, w 4-ce); nakońcu znajduje się wiersz po polsku do Zofii z Tęczyna Ostroro-go wej. 2) Oratio auspicalis de lingua rum in gcnere, tum polonicae seorsim rraestantia et ulilitate, (Gdańsk, 1589, w 4-ce). Mowę te miał autor jbejmując urząd nauczycielski w gimnazyjum gdańskiem. 3) Hodoeporico-pum Liber anus, (Toruń, 1592, w 4-ce). Jest tu 14 pieśni wierszem elegi-oackirn do podróżujących przyjaciół. 4) Gęśli różnorodnych, księga 1-sza, (Toruń, 1593, w 4-ce). Obejmuje 20 gęśli czyli pieśni, do których myśli i układ wzięty jest w części od łacińskich dawnych i nowszych poetów, w części zaś naśladowanie Jana Kochanowskiego. 5) Kanclerza Jana Zamojskiego tryumfy, (Kraków, 1590. w 4-ce). W nich opiewa znakomitsze czyny zmarłego kanclerza w pokoju zdziałane, do których głównie liczy założenie miasta Zamościa, i osadzenie w niem akademii. 6) Powitanie Anny królewnej, siostry Zygmunta HI, przybywającej ze Szwecyi, (Gdańsk, 1591, w 4-ce). 7) Wiosna, (bez miejsca, 1599, w 4-ce). Opisuje tu poeta przyjemności i piękności tej pory roku. 8) Witanie Jana Rybińskiego, (Toruń, 1600, w 4-ce). Jestto wiersz oddziałami w łacińskim i polskim języku, do Andrzeja Krotoskiego, wojewodzica inowrocławskiego. 9) Ku czci J W. Panu Lwowi Sapieże, kanclerzowi wielkiemu wielkiego księztwa Litewskiego, nauk wysokich mecenasowi znamienitemu, (Wilno, 1607, w 4-ce).    F. M. 8.

Rybitrutka (Cocculus lacunosus D. Cand. Cocculus suberosus D. Cand. vel Menispermum Cocculus Lin.), jest to nazwa pewnego krzewu wijącego się, wschodnio-indyjskiego, którego owoce używają rybacy indyjscy, czasem i nasi do odurzania niemi ryb, a tern samem łatwiejszego ich łowienia; niesumienni zaś piwowarzy dodają ich niekiedy do piwa, aby go mocniejszem uczynić. Krzew rybitrutki rośnie właściwie na pobrzeżach Malabarn, na Molukach i innych wyspach indyjskiego archipelagu. Łodygę ma dość grubą, wysoko spinającą się, liście sercowate, kwiaty drobne, białe, pachnące, wiechowato rozłożone, z których potem powstają owoce czarno-szkarłafne, wielkości jagód winnych. Dojrzałe owoce rybitrutki wysuszone, przedstawiają się jako małe kulki, dosyć lekkie, złożone z zewnętrznej skórki dosyć cienkiej, czarniawo-