page0586

578

Ryby

chrząstkowate a przynajmniej tylny koniec stosu przechodzi w strunę grzbietową, podobnie jak u jesiotrów, niepodzieloną na kręgi, z drugiej zaś strony jesiotry, pomimo zupełnie ehrząstkowatej i ciągłej struny grzbietowej (wizigi) przedstawiają inne części wewnętrznego szkieletu należycie skostniałe, jako to wyrostki cierniste przy samymże stosie, żebra i kosteczki w płetwach. Wadom tym układu Cuviera w^r wielu względach zaradził układ J. Mullera; on wszakże nie jest także bez pewnych zarzutów i dotąd przez niewielu natura— listów jest przyjmowany. Największą zaletą układu Mullera jest dokładne scharakteryzowanie grup pierwszorzędnych, na które ta gromada nieposiadają-ca tej jednorodności planu w budowie, jak np. ptaki, musi być przedewszystkim podzieloną. Do ich określenia użył Muller cech głównie anatomicznych wewnętrznych; urządzenia zastawek tętniczych u wyjścia z serca, obecności lub braku fałdu spiralnego w kiszce, właściwości pęcherza pławnego, nawet przyrząd nerwowy dostarczył mu ważnych wskazówek. W układzie tym da gromady ryb weszły nowo odkryte istoty, stanowiące przejście do gromady skrzeków, a raczej na samej ich granicy stojące, o oddychaniu zarazem skrzelo— wem i płucowem, o nozdrzach na wylot przebitych i do wnętrza jamy ust otwierających się. Jednym z takich jest amerykański Lepidosiren paradoxa Natt., drugim afrykański Protopterus annectens Ow^ren. Podział ryb na chrząstkowate i kościste został w układzie tym odrzucony. Grupy główne zwiększone do liczby sześciu są następne: 1) Dipnoi, ryby dwudyszne (tyłka co wymienione dwa gatunki). 2) Teleostei R. zwyczajne kościste o skrze— lach w^rolnych i tylko dwóch zastawkach wewnątrz muskularnego głąba tętnicy skrzelowej (tu większość naszych ryb). 3) Ganoidei, kostołuskie, o skrzelacb wolnych, zastaw-kach w tętnicy skrzelowej licznych; szkielet w różnej części skostniały a w części chrząstkowaty. Grupa ta inne u Mullera otrzymała granice niż, jej pierwotnie Agassiz ustanowił; odpowiada ona Cuvierow^rskim jesiotrom, do których zbliżono nieliczne zabytki niejako dawniejszych form rybich na ziemi, iak Lepidostens, Potypferus, Lamia.    4) Selackii, odpowiadające

poprzecznoustym Cuviera czyli ścianoskrzelnym (Elasmobran^kn) Bonapartego, mają skrzele zewnętrznym brzegiem do skóry przyrosłe, bez oddzielnej pokrywy, zastawki w tętnicy liczne, szkie'et chrząstkowaty (rekiny i raje). 5) Cy-clostomiokrągłouste Cuviera, czyli torebkoskrzelne (ftlarsipobranchii) Bona— partego (tu minogi). 6) Leptocardi', nikłoseree, nie mają wyraźnego serca ani mózgu, o krwi bezbarwnej, o skrzelach w jamie brzusznej umieszczonych, stoją one na najniższym stopniu w szeregu Zw. kręgowych, lecz z powodu struny i rdzenia grzbietowego niezaprzeczenie do tego działu zwierząt należą. Tu rodzaj Amphiozus czyli Prańcbios toma obejmujący kilka drobnych gatunków morskich przez Pallasa jeszcze do Ślimaków zaliczany. Najliczniejsze z wymienionych tu skupienie ryb kościstych, Muller rozdzielił na sześć podrzędnych grup, w czem przyjął za zasadę właściwości promieni w płetwach, urządzenie pęcherza pławnego, rozdzielenie lub zrośnienie w jedno kości gardłowych dolnych, przytwierdzenie nieruchome do czaszki kości szczęki górnej, wreszcie odmienne u niektórych rozstrzępienie brzegu wolnego skrzel; podziały te wszakże nie mają już tak pewnych podstaw jak grupy głów'ne, a niektóre z nich nie są nawet prawdziwie naturalne; w podziałach przeto podrzędnych zwTacają się zwykle naturaliści do grup Cuvierowskich z pewnemi tylko mo-dyfikacyami ich granic, układając tym sposobem klassyńkacyą Cuviera poprawioną. Ryby pod wielą względami okazują organizacją niższą niż w gromadach przed niemi stojących: zmysły ich są mniej doskonałe, wzrok nie mo—