page0597

Śliwa    589

lono-żółtawemi koniuszkami swych płateczków, zresztą śą białe. Śliwki kwitną zazwyczaj bardzo suto, stosownie do wiosny wcześniej lub później, tak np. w końcu Kwietnia lub w połowie Maja, lecz najczęściej, dużo kwiatu zupełnie spada, a tylko pewna część owocu zawiązuje, które potem dojrzewają u nas koło połowy Września. Owoce te są średniej wielkości, podłużne, po zupeł-nem dojrzeniu czarno-fljoletowe, z błękitnem oszronieniem i niewyraźnie przez długość biegnącym rowkiem. Wewnątrz mają miąższ dość tęgi, soczysty, żółty, od pestki zupełnie odstający, nadzwyczaj smaczny, i choćby w wielkiej ilości spożyty, wcale nierozdymający. Pestka jest spłaszczona skośno-podłuż-na, z wystającemi po brzegach szwami, zawierająca w swym środku jądro czyli nasienie jajowato-podłużne, spłaszczone, kończyste, ostrego smaku gorzkawego, migdały (ob.) gorzkie bardzo przypominające. Inna odmiana śliwy u nas często utrzymywana, zowie się damaszką albo damachą (Primus domestica var. damascend). Pierwotnie przybyła ona do Europy z Damaszku w Małej Azyi, i ztąd jej nazwa. Sąto śliwki większe od węgierek, prawie kuliste, ciemno-czerwone, szaro oszronione, z miąższem miększym, dużo słodszym ale od pestki nieodstającym. Zjedzone w wielkiej ilości rozdymają, ale powidła słodsze niż z węgierek. Śliwki zwane lubaszkami, pochodzą od osobnego gatunku botanicznego, zwanego od Linneusza: Prunus insititia. Jestto drzewko mające pochodzić także ze Wschodu a przynajmniej z południowej Europy, lecz u nas trafia się rzeczywiście niekiedy zupełnie dziko lub może w stanie tylko zdziczałym, szczególniej koło Lwowa, Krakowa i na wzgórzach Parchackich, niedaleko od Puław w Lubelskiem. W sadach naszych drzewko to jest bardzo pospolitem, ale już w stanie uszlachetnionym, wydając niewielkie śliweczki, od węgierek mniejsze, prawie zupełnie kuliste, mocno słodkie, od pestek nieod-stające, ze skórką gorzką, nieco rozwalniające, do tarniny (ob.) czyli tarek bardzo podobne, tylko większe. Gatunek ten śliwy wydał różne odmiany ogro-uowe, jak np. tak zwane owsiane drobne śliweczki (Prunus insititia var. aee-naria~)\ kobyły (Prunus insititia var. Juliana), duże wcześne, słodkie, z gorzką skórką; inirabele (Prunus insititia var. cerea'), jajowato-kuliste, średniej wielkości, żółte, z miąższem złoto-żółtym; renklody (Prunus insititia Clau-diand) tak przezwane od imienia królowej Klaudn (reine Claude), żony Franciszka I, króla francuzkiego, które są żółtawo-zielone, dosyć duże, prawie kuliste, z miąższem zielonym mocno-słodkim. Z pomieszania węgierki z lubasz-ką, a także przez sztuczną uprawę jednej i drugiej, przez szczepienie, oczkowanie i łączenie, powstały takie odmiany jak np. durancyje, mirabelony, bru-nele, kardifnałki, katarzynki, per drygony, daktylówki, dyamenfówki, jajów-ki, renklody żółte, renklody zielone, i t. p. W południowej Francyi bardzo jest rozpowszechnioną uprawa pewnej odmiany drobnej śliweczki biało-żółta-wej, którą tam robe-sergent nazywają. Śliweczki te z pestek ogołocone, suszą w umyślnych na to przeznaczonych suszarniach, potem do płaskich pudełek łubianych pakują, liśćmi laurowemi przekładając, w handel pod nazwą Śliweczek francuzkich puszczają. Użytek ze śliwek swojskich jest wieloraki. Zazwyczaj jedzą się albo surowe świeże, albo suszone gotowane; ze świeżych przyrządzają się jeszcze zupy czyli tak zwane garusy, oraz wyborne do pieczystego kompoty; smażą w^r cukrze na konserwy, lub tylko octem zalewają i zagotowują; na wdziewają je także po wyjęciu pestki na patyczki, kminkiem i cukrem obsypują, i dopiero suszą. Najwięcej robią z nich powiała, czyli miażdż przez obgotowanie i przetarcie przez przetak otrzymany zagęszcza się xlo pewnego stopnia. Powidła takie mają dość obszerne użycie w gospodar-