page0615

607

Rysunek

Rysunek, jest to sposob przedstawiania kształtów wszystkich rzeczy, jakie się oczom przedstawiają. Rysunek więc jest podstawą malarstwa, w ktorem niepodobna jest dojść do jakiegobądz stopnia doskonałości, nie nabywszy pierwej wprawy należytej w rysunek. Według starogreckiego podania, rysunek i sztuka plastyczna odrazu zostały wynalezione; córka albowiem Dibutadesa miała pierwsza nakreślić oblicze żegnającego się z nią oblubieńca, na ścianie według cienia podczas nocy księżycowej, ojciec zaś narys ten wyciął i w glinie postać jego odtworzył. Rysunek wyraża postacie za pomocą linij i cieniów, obległość zaś zachodzącą między przedmiotami, za pomocą perspektywy (ob). Ardius i Telefan mieli wynaleść sposób wyrażania zaokrągleń w ciałach zapomocą cieniowania; Filokles i Kleantes wynaleźli monochromy czyli obrazy jednokolorowe, które odróżnić należy od monogrammów, to jest rysunków składających się tylko z linij. W monochromaeh zaczęto do koloru użytego dodawać farby białej i to stanowi przejście od rysunku do malowania właściwego, które tern różni się od rysunku, że w niem plan tylny całkowicie zakłada się kolorem. W uczeniu rysunku Grecy byli nadzwyczaj ściśli i wymagający; Pamfil, nauczyciel Apellesa, żądał, aby uczniowie dziesięć lat przy nim w rysunku się doskonalili. Rysunek linijny u Greków został doprowadzony do najwyższego stopnia doskonałości; znanem jest powszechnie współubieganie się Apellesa i Protogenesa o linije rzucone w rysunku z największą delikatnością i lekkością. Delikatność i czystość konturów' stanowi główną zaletę styunych malowideł na naczyniach, lecz obrazy na tych konturach wykonane przedstawiają niejaką twardość i suchość i można utrzymywać, że ten rodzaj rysowania wpływem szkoły bizantyjskiej na Europę zachodnią wyrodził suchy i ostry styl szkoły dawnej włoskiej i niemieckiej. W czasach nowszych sposób wykonywania rysunków można podzielić na trzy główne gatunki: 1) za pomocą pióra 2) za pomocą kredy, 3) za pomocą tuszu. Rysunki wykonywają sic na papierze kolorowym lub białym; w pierwszym razie linije i punkta świetlne wydają się kredą białą, w drugim pozostawiają się wolne miejsca odpowiednie. Rysunki wykonane piórem mają zawsze w^yraz twardości, lecz ręce dają one pewność i lekkość. Rysunki takie bywają dwóch rodzajów, albo cienie na nich wyrażają kreskami stosownie rzuconemi za pomocą pióra, albo też piórem wykony wa się kontury, cienie zaś narzucają tuszem. Ostatniego ' sposobu używa się głównie w narysach architektonicznych i szkicach historycznych. Rysunki kredowe są najwłaściwsze dla początkujących, gdyż błędy w nich popełnione łatwo jest wytrzeć lub zakryć. Używa sic do tego celu kredy czarnej lub czerwonej; w razie papieru kolorowogo miejsca świetlne uwydatniają się kredą białą. Jeżeli przy rysowaniu kredą używa się wiszorka do rozprowadzania na-rysów, w takim razie otrzymuje się rysunek nadzwyczaj miękki i dla oka przyjemny, chociaż mniej wyrazisty. Ten sposób zwany z francuzkiego a lesfam-pe, nadaje się szczególniej w tych razach, w których narzucają się wielkie massy cieniu i półcieniu dla sprawienia większego wrażenia. Wykonywają także rysunki kredowe, na których główniejsze barwy przedstawianych przedmiotów narzucają się kredami różno kolorowemi; taki sposób wykonywania rysunków najwłaściwszem jest dla portretów. Do tego .rzędu rysunków należą także rysunki wykonywane ołówkiem na papierze lub pargaminie, właściwe dla przedmiotów bardzo delikatnych; w nich też dodaje się suchej farby bardzo umiarkowanie. Tuszowanie uskutecznia się zapomocą pędzla na papierze białym z zachowaniem miejsc czystych dla światła; używa się tuszu chińskiego albo sepii i bistru, zmieszanego z indygiem i karminem. Ten rodzaj rysowa-