page0645

637

Rzewuski

han tatarski z hordą kilkadziesiąt tysięcy na Polskę ciągnął, tegoż podarunkiem 600,000 złp. wynoszącym z własnych dochodów, do ustępu nakłonił i wzburzone umysły obywateli ziemi uspokoił. Zasługi jego dla kraju nagrodzone zostały najprzód buławą polną koronną 1752 po Janie Klemensie Branickim, potem no tymże został wojewodą krakowskim 1762. Szacowany wielce od współobywateli, wyprawiany bywał przez nich w poselstwach na różne sejmy, * w r. 1763 na sejmie tak zwanym pacificatiunis, urząd marszałka sprawował. Po wstąpieniu na tron Stanisława Augusta, obiorowi tego króla przeciwny, zaciągnął się do konfederacyi radomskiej 1767 r., i występował na sejmie w opo-zycyi, skutkiem czego wywieziony do Kaługi 1768—1772, osładzał swoje wiezienie przekładaniem na rym ojczysty Psalmów Dawida. Za powrotem do kraju 1773 r., mianowany hetmanem wielkim koronnym 9 Kwietnia 1773 r., na początku 1774 r. złożył tę godność i został kasztelanen krakowskim 1778 Umarł w Siedliszczach 1779 r. Wydał z druku: 1) Zabawki wierszem polskim Józefa Rzewuskiego (Warszawa, 1760, w 4-ce). Lubo Józef syn Wacława na tytule wymieniony, ale Wacław rzeczywiście jest ich autorem. Tu są umieszczone, oprócz drobnych poezyj, dwie trajedyje: Żółkiewski i Władysław pod Warną, tudzież komedyje poprzednio osobno drukowane: Dziwak i Natręt,, pisane w guście francuzkim, lecz czystym polskim językiem. 2) Mowy i listy (Poezajów, 1761, w 4-ce); 3) Żal publiczny po nieoplakanej wiekami śmierci Augusta II (Warszawa, 1733); 4) Monumentum doloris piae memoriae Mariae Josephae Poloniarum Regis Augusti III conjugis dicatum, i takiź tytuł po polsku (Lwów, 1758); 5) Supplex Libellus populorum ad Re-ges (Poezajów, 1762, w 4-ce): 6) Mens humana immortalis (Warszawa, 1761, w 4-ce); Wiersze łacińskie o nieśmiertelności duszy; 7) Opusculum de Sacerdotio ex italico traductum (tamże, 1770); 8) Myśli w teraźniejszych okolicznościach Rzeczypospolitej (Poezajów, 1754, w 4-ce); 9) Natręt kome-dyja (tamże, 1759. w 4-ce); 10) Dziwak kome&yja (Lwów, 1860, w 4-ce); 11) Psalmy pokutne (Warszawa, 1773; wydanie drugie, Berlin, 1761). W rę-kopiśmie zaś pozostały Ody Horacyjusza przekładane w Kałudze; Sztuka wymowy; Sztuka rymotworcza; Rozmowa o liberum t-eto przeciwko Konarskiemu; Dyaryjusz drogi z Lublina do Drezna; Dziennik podróży po Polsce, które się znajdują w biblijotece Podhoreckiej. Obszerne wiadomości o życiu i sprawach Rzewuskiego, wydał w osobnem dziele pułkownik Caraccioli w języku francuzkim, drukowanem w Leodium 1783, zkąd przedrukowane w Gal-lerie uunirerselle des hommes illustres (Paryż, 1784, tom I). — Rzewuski (Seweryn), hetman polny, młodszy syn poprzedzającego. Początki nauk pobierał w szkole teatynów w Warszawie, a dla dalszego wykształcenia się, wysłał go ojciec wraz z drugimi braćmi pod dozorem margrabiego Caraccioli do Niemiec, Włoch, Francyi i Hollandyi. Wróciwszy do kraju, najprzód został generał-majorem 1760, posłem na sejm 1767, dzielił z ojcem wygnanie do roku 1772. Za powrotem mianowany hetmanem polnym koronnym 1774, należał do konfederacyi targowickiej i złożył buławę w' r. 1793. Zapalony stronnik wolności szlacheckiej i dawnego rządu, w buławie niepodległej widział całą rękojmię swobód, bronił tedy silnie pismami i mową hetmańsiwa i elekcyi tronu. Broszury jego i mowy z tego powodu drukiem ogłoszone, są arcydziełami swego rodzaju. Przeciwnik ustawy 1791 w czasie sejmu czteroletniego, chociaż nie zasiadał na nim, wojował broszurami pełnemi siły i przekonania. Po upadku Rzeczypospolitej resztę życia przepędził w prywatnem odosobnieniu. Umarł w Wiednu 1811 r. Drukiem ogłosił, oprócz mnóstwa mów, listów i bro-