page0265

262

że miecz wojownika nie mógł długo bezczynnym pozostać. Zewsząd sąsiedzi parli na Polskę, a gdzie tylko wrzała walka, tam był ze swemi chorągwiami Potocki. Pod Smoleńskiem utracił starszego brata Mikołaja, w młodzieńczym jeszcze będącego wieku, który lustrując miny podkopane pod miastem, padł śmiertelnie ugodzony nieprzyjacielską kulą. Stanisław zaś walczył ciągle przeciw Wołochom, turkom, Szwedom, tatarom, kozakom. Te czterdzieści kilka bitew, w których był przytomnym, zapisała historja. Już miał przeszło lat sześćdziesiąt, gdy przeprawiwszy się przez Dniestr pobił wielką liczbę tatarów, pojmał ich wodzów i uwolnił piętnaście tysięcy już uprowadzonych z Polski niewolników. Potem jechał przez Lwów do domu, myśląc cokolwiek o spoczynku; w tem zdarzyło się, że blisko drogi orzący chłopek wyoral buławę żelazną, zbliżył się więc do nadjeżdżającego Potockiego, prosząc, żeby przyjął i dodając jakby proroczo, że się przyda. Przyjął Potocki z tą prostotą i dobrocią jaka mu była właściwą. Wkrótce też po klęsce pod Batowein, gdzie hetman Kalinowski walcząc pół dnia okryty ranami przeciw przemagającej sile kozaków i tatarów, poległ, jemu oddano buławę. Walczył więc znowu hetman Potocki mó-