page0211

WROŃSKIEGO ŹYCTE I PRACE. 201

tego uważa za swój obowiązek oświadczyć, że cel ten nie będzie prawdopodobnie osiągnięty i że skutkiem tego uchwały zjazdu będą nie-tylko bezpłodnemi, lecz nawet pełnemi niebezpieczeństw. Na poparcie swego zdania przytacza to, że stan moralny Europy jest właśnie wielkiem zagadnieniem ludzkości, którego żadna władza polityczna nie potrafi rozwiązać. Za pomocą oręża nie da się utrwalić stały porządek społeczny, na co w „Liście tajemnym do Ludwika Napoleona^u (o którym niżej mowa będzie) przedstawia dowody niezbite.

W tym krytycznym momencie wyzwolenia rozumu ludzkiego nastąpić może, zdaniem jego, zupełna zagłada świata cywilizowanego. Kongres w Warszawie ma wypowiedzieć: to be or not to be ludzkości. Opatrzność przygotowała wprawdzie środek ocalenia; jest nim odkrycie prawdy na ziemi. Zwraca uwagę monarchów na kwestyą ekonomiczną socyalizmu, która pod rozmaitemi postaciami trapi Europę. Jest ciężkim błędem poczytywać tę sprawę za szaloną utopią; przeciwnie tkwi w niej zasada istotna i nieunikniona, której żadna siła ludzka nie zwalczy. W „A-dresie do narodów cywilizowanych“ określił już matematycznie prawa ekonomii społecznej i odsłonił drogę rozwiązania sprawy sycyalizmu na drodze umiejętnej. Przedstawia zgromadzonym monarchom istotne znaczenie mesyanizmu dla spraw polityki i religii, doradza założenie „Unii bezwzględnej ^w dla szerzenia nowej nauki i kończy oświadczeniem, że tylko przy pomocy mesyanizmu monarchowie będą mogli wyjaśnić sobie dwa niepojęte dotąd fakty: 1) dlaczego nikt nie potrafił dotąd wyjaśnić, jaka jest przyczyna tajemna dzisiejszego ciągłego stanu rewolucyjnego ; 2) dlaczego żadna kombinacya polityczna znanych środków t. j. środków jedynie moralnych nie może utrzymać w świecie trwałego porządku moralnego?

Prawie bezpośrednio po tej broszurze (w lutym 1851 r.) ogłosił „List do cesarza Rosyi^w: („Epitre a Sa Majestć l’Empereur de Russie pour complćter les Cent pages dćcisives^u). Opowiedziawszy w krótkości przebieg swego życia i rezultaty swoich badań, zwraca się do cesarza z prośbą , aby wsparł go w dalszem wydawnictwie dzieł naukowych. Nie o zwykłą łaskę prosi, bo te dzieła naukowe będą miały ważne znaczenie praktyczne, zwłaszcza dla Rosyi. Ma tu na myśli reformę mechaniki niebieskiej , mającą ważność dla marynarki i artyleryi cesarskiej. Ofiaruje: zastosowania swojej mechaniki do balistyki; teoryą przypływu i odpływu morza; oznaczenie elipsojdy ściśle stycznej do powierzchni ziemi, ważne dla pozyskania kart geodezyjnych i systemu metrycznych miar i wag dla Rosyi. Prosi, aby akademia petersburska zechciała ocenić jego odkrycia, lub odrzuciła je, jeżeli sama jest w stanie dojść do podobnych wyników. Zobowiązuje się przedstawić no-

http://rcin.org.pl