page0221

WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE. 211

rzu wolnem jak i na brzegach morskich, są wyprowadzone z zasad wyższych mechaniki nieba oraz z zasad konstrukcyi mechanicznej ziemi; 2) z części praktycznej, w której wspomniane prawa wprost stosują się do żeglugi. Zwłaszcza tę częśó drugą, streszczoną w „Rękopisie sekretnym", ofiaruje rządom. Doniosłość i prawdziwość tej części praktycznej daje się stwierdzić, już to teoretycznie za pomocą praw, podanych w części pierwszej, już to za pomocą doświadczeń. Ten drugi sposób wskazuje w pracy niniejszej; pierwszy gotów jest na żądanie nabywców ogłosić publicznie. Aby zaś przygotować świat naukowy do zrozumienia dowodu teoretycznego, dołącza do pracy niniejszej wykład popularny swojej reformy matematyki.

W samym tekście rozprawy podaje wzory, z „Suplementu do Listu do księcia Czartoryskiego" oraz twierdzenie zasadnicze, które brzmi tak: „W ciągu dnia, przypływy i odpływy morza w miejscu ja-kiemkolwiek, czy na morzach wolnych czy na brzegach morskich, oscylują około pewnego punktu stałego, znajdującego się na płaszczyźnie południka tego miejsca". Położenie tego ważnego w teoryi swojej punktu określa za pomocą wzorów, w które wchodzą: długość i szerokość geograficzna danego miejsca, pewne parametry stałe (wielkość półosi ziemskiej , natężenie ciężkości w danem miejscu) oraz pewne wielkości pomocnicze, które przy pomocy obserwacyj otrzymać się dają. To twierdzenie zasadnicze daje, zdaniem jego, wyjaśnienie i oznaczenie wszelkich okoliczności niezbadanego dotąd należycie zjawiska¹⁵).

Na następnych kartkach programu podaje Wroński niektóre wzory mechaniki niebieskiej i ziemskiej i przechodzi do wspomnianego wykładu popularnego reformy matematyki. Wykład ten zawiera tablicę systematyczną, obejmującą zagadnienia reformy matematyki czystej i jej zastosowań, oraz zarys lub raczej program zastosowań prawa najwyższego do obliczania całek wielokrotnych i do całkowania równań różniczkowych.

„Suplement" traktuje o wysokości przypływów morza.

Wreszcie na ostatniej karcie czytamy, że autor zamierzał pierwotnie, jak to w liście do cesarza Rosyi zapowiedział, ofiarować swoją teoryę przypływu i odpływu marynarce rosyjskiej. Lecz Polacy źle zrozumieli tę jego intencyę. Przez poszanowanie dla narodowości polskiej , odstąpił od pierwotnego projektu ; sądzi, że ten powód usprawiedliwi go w oczach rządu rosyjskiego.

Rozprawa, wydana w maju 1853 r. (Notice scientifique pour les amirautćs), stanowi dalszy ciąg poprzedzającej. Zawiera ona wyjątki z _;;teoryi ziemi", podane już w „Prolegomenach", nowe wzory na ozna-

U*

http://rcin.org.pl