page0662

654

Słowianie

troilll cesarskiego ze skargami występowały i zakłócano narody między sobą. Tym sposobem zapewniano sobie częściej niż przewagą oręża, zwycięztwo. Myśl potrzeby sprzymierzania się i wspólnych usiłowań nie przenikła umysłu Słowian, bo każdy narodek chciał być samoistnym i każdy sam dla siebie działał, dla tego też jeden po drugim upadał. Tymczasem w łonie Słowiańszczyzny naddunajskiej gotowały się w ydarzenia, które mogły kres położyć urosz-czeniom cesarstwa Zachodniego i równoważyć jego przewagę. Tylekrotne niepowodzenia i klęski mogły przekonać Słowian, że w rozerwaniu nie zdołają ocalić swej niezawisłości narodowej przeciw przemocy Zachodu, gdzie z zasad feudalnych powstałe jedyno-władztwo, ogromne miało siły na każde zawołanie. Bywały wprawdzie już wcześniejsze skojarzenia się Słowian nad-lab-skich czyli nadelbiańskich, lecz te zbyt krótko trwały. Ledwie powstałe rozrywała niezgoda lub chęć przewodzenia i wnet znowu osamotnione stały drobne narodki przeciw' skupionym siłom cesarstwa właśnie w chwili, gdy tylko jedność i zgodne współdziałanie zbawić ich mogło. Przyczyniali się niezawodnie nie mało liczni naczelnicy i wojewodowie, których kronikarze zachodni niewłaściwie królami lub książętami zowńą, do klęsk własnego rodu i spół— plemienników. Ograniczani bowdem przez rodaków, miłujących odwieczne swe urządzenia gminowładne, łączyli się z najbliższymi margrabiami czyli marehi— jonami, składali hołdy cesarzowi, aby tern upokorzeniem na zewnątrz, władzę większą u swoich uzyskać za pomocą obcych, lub się utrzymać przy powierzonej sobie na czas. Ludwik Pobożny i jego następcy wspierając jednych naczelników, szkodzili innym potajemn.e lub jawnie. Aby zaś ci naczelnicy za wiele sił nie mieli, gdyby im kiedy myśl przyszła włożone na siebie i naród jarzmo zrzucić, umiano zawsze utrzymywać pewien stopień niechęci i wywoływać skargi rządzonych, które cesarz, jako najwyższy zwierzchnik, łaskawie słuchał i oskarżonego do odpowiedzialności pociągał, ilekroć jego wierności i poddaństwa nie był pewnym lub z czynionych przygotowań o chęci zrzucenia jarzma się domyślał. Ta polityka n.wecząca bardziej siły Słowian niż najpotężniejsze wojska, udawała się prawie ciągle u zachodnio-północnych, ale u Morawskich na czas przynajmniej nie miała skutku. Mojmir wzniósłszy się około 830 roku. nad innych naczelników morawskich, nie wiadomo jakim sposobem, czy drogą umowy, czy podbojem, uzyskał pewien rodzaj zwierzchnictwa miedzy swoimL Aby powstającego dop ero państwa swego na nierówną walkę z cesarstwem nie narażać, okazywał uległość Ludwikowi Pobożnemu, którego marchijonowie zawsze do napada gotowi byli. O uległości tej jego mówią przynajmniej kronikarze zachodni, a innych czyściejszych źródeł nie mamy, aby niemi przechwałki i fałsze tamtych sprawdzać. Według kronikarzy był Mojmir chrześcijaninem, lecz poddani jego i inni książęta obstaw ali przy pogaństw ie, chociaż są siady niewątpliwe, że chrześcijaństwo już miejscami w Morawii istniało. Priwinna, książę nitrzanski, chciał Mojmirow^ri przeszkadzać w rozszerzaniu władzy, lecz zwyciężony i wygnany szukał schronienia u Ludwika. Przyjąwszy chrzest na dworze jego otrzymał jako niepodejrzany stronnik Niemców', kawał ziemi w niższej Pannonii około Blateńskiego jeziora. Dopomogły Mojmirowi niezgody i ztąd wynikłe wojny synów Ludwika tak między sobą, jak i z ojcem, śmierć tego cesarza (roku 840) i rozerwanie wielkiej monarchii Franków na trzy części. Korzystał z tego wszystkiego i nim walczący z sobą bracia ugodą w Verdun (r. 843) kres wojnie domowej położyli, nim Ludwik H Niemiec, któremu na mocy tej ugody Niemcy przypadły, państwo swe zawsze jeszcze w stosunku do Słowian przemożne, groźnem na zewnątrz mógł uczynić, spo-