page0669

661

Bzym

kolumn zbudował exarcha Smarngd, r. 608 po narodzeniu Chrystusa, pomnik eesarzowi Folcasowi, wzniesiony na forum. Obelisk Egipski, wyobrażający gnomon, August postawił na Marsowem polu, Pijus VI przeniósł go na monte Ćitorio. lezącą na północo-zachód piazza Calonna. Z dwóch innych obelisków, które stały przed mauzoleum Augusta, jeden dzisiaj stoi przed Santa-Maria-Maggiore, drugi na Monte-Cavalło; obelisk stojący obecnie na piazza del po-polo, był przeniesiony przez Augusta do Rzymu; od czasów Kaliguli zachowuje sic obelisk watykański, przed kościołem świętego Piotra; od Karakalli, stojący na piazza Nawona; od Konstancyjusza (357 r.) największy ze wszystkich, sto~ jacy dzisiaj przed kościołem Lateraneńskim; także niewielkie obeliski, przed Trinita de Monti i Panteonem, należały już do starożytnego Rzymu; obelisk Aurelijusza, leży przy Watykanie w kawałkach. Grobowcami bogato była zastawiona, według zwyczaju Rzymian, Appijusza droga publiczna, przed bramą Kapeńską; za rozszerzeniem miasta, wiele grobowców znalazło sic wewnątrz bram; tu pokazywano grób Horacyjusza, tu były grobowce Serwilijusza, Me-tella, Furyjusza, tu zbudował także Septymijusz Sewerus i swoje; tu blisko łazien Karakalli, znaleziony jeden z najbardziej zajmujących grobowców Scy-pijonów; zewnątrz wałów murowanych, przed Porta Sebastiano, znajduje się znana krągła budowa grobu Cecylii Metelli, żony tryumwira Krassusa, nazwana dzisiaj przez lud Capo di bove, od głów byków, zdobiących gzemsy. Znaleziono także przed bramą Eskwilińską, na Campus Esquilinus, niezliczone mnóstwo pomników, a między niemi monumentum Arruntii; tam się znajdował i cmentarz miejski z placem," który przy rozszerzeniu miasta posunięto dalej ku Tyburtyńskiej i Prenestynskiej bramom, przy której jest grobowiec Heleny, matki Konstantyna. Na polu Marsowem, blisko Kapitolium, ocalał z czasów rze-czypospolitcj grób Bibulusa; na północy, August zbudował dla siebie i swojej rodziny mauzoleum, którego część zachowała sie w amfiteatrze Correa, blisko strada Ripetta; przy łaźniach Dyoklecyjana, znajduje się templum gentis Fla-orae, jako grób rodu Flawijuszów. Z drugiej strony Tybru, Adryan zbudował ogromne mauzoleum, ukończone przez Antonina, obrócone przez Bclizaryjusza r. 537 na twierdze w wojnie z Gallami, która otrzymała nazwę zamku świętego Anioła, od kaplicy, zbudowanej na jego wierzchołku przez Grzegorza Wielkiego, w VII wieku, na cześć świętego Michała Archanioła. Na monte Testaccio ku południowi, gdzie dziś leży cmentarz protestantów', ocalał wzniesiony w 13 roku przed Chrystusem monument Cestyusa w jego piramidzie. Celniejsze ogrody, często poprzerzynane ulicami i przyozdobione różnemi gmachami, były Lukulla, na Cołlis hortulorum, Sallustyjusza, rozrzucony między górą a doliną, przytykającą do Kwirynalu; Julijusza Cezara, przy górze Janiculus; Pallasa, wyzwoleńca Klaudyjusza, na górze Eskwilińskiej. Tamże znajdowały się ogrody Agryppiny Starszej i Domicyjana. Z poświęconych w starożytności i innych .sławuiych miejsc wymieńmy, oprocz ołtarza Ewandra, znaidującego się na górze Palatyńskiej, jaskinię Kakusa, Remuria, miejsce auspicyów Remusa, Lau-retum, gdzie pogrzebiony król Tacyusz, dolinę Egeryi, przyjaciółki Numy, z gajem Muz, grotą i źródłem świętem, przy porta Capena; Tigillum sororilim i Vicus sceleratus, gdzie Tullija, żona Tarkwinijusza, przejechała po trupie ojca swego, Serwijusza Tullijusza; poświęcona Wulkanowi, area Vulcanaiia przy Comitium, gdzie Romulus i Tacyjusz zeszli się z sobą, i gdzie za czasów Pli-nijusza, zachowało się drzewo lotos, początek lasu, który istniał jeszcze przed założeniem miasta; lacus Curtius, z któremi się łączy dwoista powieść o bitwie Sabińczyków i poświęceniu się Marka Kurcyjusza. Palus caprae; na polu