page0675

667

Rzym

w XII; w nim utrzymała się kaplica z owych czasów San Silceslro, odnowiona w XVII wieku; na północ jego, wzmiankowana jeszcze przez ś. Hieronima r. 392 bazylika San Clemente, odnowiona w VIII i XII wiekach i nakoniec w XVIII wieku; przy niej jednej zachował się portyk starożytny; w kaplicy della Passione znajduje się robota al fresco przez Masaccio: kościół Santa Croce in Gerusalemme, odnowiony w VIII i XII wiekach i nakoniec zupełnie przerobiony w XVI wieku; jego założenie przypisują cesarzowej Helenie. Na Eskwilinie znajdują się San Piętro in mneoli, tak nazwany od zachowujących się tu kajdan czyli okow ś. Piotra, założony w V wieku, odnowiony przez Syx-tusa IV i Julijusza II; San Martino ai Mont/, także San Siloestro e Martino, założony w VI, przerobiony w XVII wieku, z rysunkami Poussina; Santa Pras-sede, w którym śliczna boczna kaplica della Colonna, z początku zwana Orlo di paradiso, prawie zupełnie dochowała się w starożytnym kształcie, w jakim zbudowana przez Paschalisa I, sam zaś kościół w późniejszych czasach odnowiony; Santa Maria Męggiore, założony w IV wieku, odnowiony w V, odmieniony w połowie XII i zupełnie przerobiony przy końcu XVI wieku, z 42 mar-murowemi jonickiemi słupami, z mozaikami, kaplicami Syxtusa V i Borghese i starożytną dzwonnicą; na przodzie wzniesiona kolumna koryncka, a z tyłu obelisk. Na górze Wiminalskiej: Santa Maria degli Angeli, zam.eniony na kościół r. 1561, według projektu Michała Anioła, z wielkiej sali lazien Dyjokle-cyjana; wyobraża krzyż grecki, 536 stóp długości, 308 szerokości, 84 wysokości, 16 grubych kolumn granitowych. Przed porta Pia, na północ miasta, znajduje się kościół Santa Agnese fuori ie mura, którego założenie przypisują Konstantynowi, co go zbudował nad mogiłą Świętych; odnowiony w wieku V przez Honoryjusza I, w wieku VII ozdobiony mozaikami, chór w niej utrzymują 16 starożytnych kolumn korynckich; niedaleko niego wznosi się Santa Con-stanza, starożytny gmach, może mauzoleum. Przed bramą San Lorenzo znajduje się kościół San Lorenzo fuori te mara, na wschód miasta, zbudowany przez Konstantyna nad mogiłą Świętego, odnowiony i przyozdobiony w wiekach VI, VIII i XIII przez Honoryjusza, ma starożytne mozaiki, dwadzieścia dwie starożytnych jonickich kolumn, podtrzymujących główny chór i dwanaście korynckich kolumn, w starożytnej tylnej części kościoła. Z drugiej strony kościoła świętego Pawła, przy drodze do Ostyi, leży opactwo alle tre Fontane, z trzema kościołami, z których największy San Yincenzo ed Anastasio, zbudowany w wieku VII na wyspie San Bartolomeo; w Trastevere godne są uwagi: Santa Maria In Trasfeeere, według podania, wzniesiony jeszcze r. 340, odnowiony w XII wieku, tu się zachowują liczne starożytności; Santa Cecilia, zbudowany na miejscu domu Świętych, odnowiony w IX wieku przez Paschalisa I; ozdobiony obecnie w stylu spółczesnym; San Piętro in montorio, założony w XV wieku, ma obrazy malowane przez Sebastiano del Piombo i innych; tu się znajduje Przemienienie Pańskie, Rafaela; w dziedzińcu, na miejscu, gdzie był apostoł ukrzyżowany, stał niewielki kościół, zbudowany przez Bramante; w pobliżu villa Barberini Santo Onofrio, z mogiłą Tassa. Z placu przed temi obu kościołami, Rzym przedstawia się w najbardziej malowniczej postaci. Z wielu kościołów, jak Santa Agnese i San Lorenzo, ale szczególnie z kościoła San Sebastiano (dla tego przezwanego delle Catacombe), który leży na południe Rzymu, przed bramą tegoż imienia (dawniej porta Appia), prowadzą do Katakumd korytarze, wyciosane w tulie, piasku i puzzolanie, piętrzące się jedne nab dru-giemi, połączone licznemi wschodami i godne uwagi, jako miejsca modlitw i przytułek uciśnionych, tudzież groby najdawniejszych chrześcijan. Tu zua-