page0676

668

Rzym

leziono liczne pomniki i rękopisom (najstarsze odnoszą się do II wieku), które zebrane zachowują się w muzeum Watykanu.—Watykan między pałacami pierwsze zajmuje miejsce, jak wspaniałością, tak i skarbami artystycznemi, które się w nun zachowują. Starożytny pałac, który niegdyś wraz z lateraneńskim, a później jeden był zawsze rezydencyją papieźów, odnowił Mikołaj V, ale nie dokończył; odnowili go i przybudowali Alexander VI i jego następcy, nawet Pijus VII dodał jednę część (braccio nuovo'). W skład jego wchodzą: kaplica Syxtusa czyii główna, zbudowana przez Pintelli za Syxtusa IV, r. 1473; w niej, w adwencie i na Wielkanoc, kiedy mszę odprawia papież, wykonywaną jest * starożytna muzyka Palestryny, Allegri i innych; malowidła na ścianach wykonali Signorelli, Botticelli i Perugino, na suficie al fresco Michała Anioła (wypadki z księgi Genesis), na bocznych ścianach ołtarza prorocy i kapłani najwyżsi, a na tylnej ścianie- ołtarza Sąd ostateczny, jego także pędzla. Kaplica Pauhnska, zbudowana za Pawła Ill-go, według projektu San-Gallo; w niej na Wielkanoc, wystawia się grób, wyobrażający grób Zbawiciela, tu są freski Michała Anioła i kaplica domowa San Lorenzo di Fiesole, urządzona przez Mikołaja V. Loggi, zaczęte przez Jłramante, za Julijusza II, ukończył Rafael za Leona X; podług jego rysunków, al fresco malował Jan z Udine arabeski i trzynaście pierwszych kopuł drugiego piętra. Tu się znajdują sale uroczyste Leona X, ozdobione nieśmiertelnym pędzlem Rafaela i jego uczniów, w roku 1511 i lat następnych, i nazwane pokojami Rafaela. Te cztery pokoje, pierwszy gdzie znajduje się Parnass, szkoła ateńska, Stanza dclla segna-tura; trzy inne przezwane od głównych obrazów: Stanza d’Eliodoro, St. del’In-cendio, Sala di Constantino. Z artystycznych utworów watykańskiej galeryi obrazów szczególniej zasługują na uwagę: Rafaela Przeniesienie i Madonna de Foligno. Antyki postawione w pokoju Borgia (Alexandra VI), gdzie także znajdują się książki drukowane biblijoteki od r. 1840 (30,000 złp.), mianowicie w belwederze, własnej willi Innocentego VIII, którą rozszerzył i połączył z Watykanem Julijusz II. Tu się mieszczą wielkie zbiory: Galeria lapidaria, przeszło 3,000 rękopismów, museo Chiaramonti, przyozdobione przez Pijusa VIII, i pomnożone przez niego jeszcze jedną nową salą (braccio nuovo): museo Pio-Clemenlino, pierwszy w świecie zbiór antyków, tak nazwany od imion Klemensa IV i Pijusa VI; zbogacili go Leon X, Klemens VII i Paweł II; z antyków dość jest wymienić Laokoona, Apollina, Nil, aby okazać jego blask i wspaniałość; Galeryję Candelabri, Museo- Gregor lano, zbiór starożytności Etruskich, założony przez Grzegorza XVI w r. 1837; Tor de’ Venli, ze starożytnościami Egipskiemi i Giardino della Pigna. W belwederze biblijoteka liczy rękopismów, w różnych oddziałach, do 23,000; założył ją Syxtus IV, a w XVII wieku znacznie była pomnożona; przy niej jest 11 pokojów archiwum, założonego przez Syxtusa V. W południowym końcu, na stronie zachodniej, założonej przez Julijusza II (długiej 948 stóp) galeryi, Benedykt XIV, r. 1756, założył muzeum chrześcijańskie. W jednym z bocznych pokojów wisi obraz Wesele Aldobrandini’ego, w innych kobierce, wyrobione w Niderlandach, za Leona X, podług rysunków Rafaela, dla kaplicy Syxtusa. Nakomec wspomnieć wypada o salach audyencyjonalnych, sala regia i ducale (w ostatniej odbywa się obrzęd umywania nóg) i o ogrodach Watykanu. W obwodzie watykańskim, przy kościele ś. Piotra, leży palazzo del Santo Officio, albo gmach inkwizycyi, a przed mostem, zamek świętego Anioła, Santo Angelo, teraz więzienie stanu, pierwotnie mauzoleum Adryjana, zamienione w twierdzę, w r. 1379 zupełnie zburzony przez Rzymian, w wojnie przeciw antypapieżowi