page0788

780

Saci — Sack

Bibliję, której prawie całą resztę swego życia poświęcił. We trzy lata uwolniony umarł r. 1684. Szczególniej znany jest z tłómaczenia na język francuski Biblii z przypiskami (Paryż, 1672, tomów 32), często przedrukowywanej; najlepsze wydanie w Paryżu 1789—1804, tomów 32), tłómaczył także dzieło: O naśladowaniu Chrystusa (1662); przekład ten miał około 50 wydań. Najprzód wyszło tłómaczenie Nowego Testamentn (roku 1662), pospolicie przyto-czane pod nazwą: Nouceau Testament de Mons, ponieważ pierwsze wydanie, chociaż drukowane uElzewira w Amsterdamie, nosi na tytule miasto Mons; było ono potopione przez wielu biskupów i przez Klemensa IX papieża (r. 1668). Bronili go Arnauld i Nicole; spór o ten przekład ciągnął się koło lat dwudziestu.    L. U.

Sack (Fryderyk Samuel Gotfryd), najcelniejszy zwolennik unii kościołów protestanckich w Prussiech, urodził się 1738 roku w Magdeburgu z ojca Ju-stusa. W roku 1758 odbył podróż do Anglii, był później nauczycielem domowym u hrabiego Finkensteina. W roku 1769 został predykantem w Magdeburgu, roku 1777 kaznodzieją nadwornym w Berlinie, a po objęciu rządów przez Fryderyka Wilhelma II starszym radzcą konsystorza i nauczycielem religii rodziny królewskiej. W roku 1802 napisał uwagi o ulepszeniu nauki religii w krajach pruskich, które były podstawą następnych reform, a pismo jego Ceber die Vereinigung der beiden protestanhschen Kir-chenpcirteien in der preussischen Monarchie, (Berlin 1812), obejmowało zasady przyszłe; unii. Widoki jego przyjął król i mianował go prezydującym komissyi do tego wyznaczonej r. 1814. Boku 1816 został biskupem i umarł r. 1817. Posiadał gruntowną znajomość teologii, zwłaszcza biblijnej. Słynął wymową kaznodziejską, szczególniej kazaniami przygodnemi (Predigten Berlin, 1781 i 1788, Amtsreden 1804), Tłómaczył kazania Hugona Blaira (Lipsk 1781—1800, tomów 5). — SECk (Karol Henryk), syn poprzedzającego. teolog protestancki, urodził się w Berlinie roku 1790, uczył się prawa w Getyndze, a potem teologii w uniwersytecie berlińskim pod Schleiermache-rem. W roku 1813 wszedł jako ochotnik do wojska przeciw Francuzom, chociaż był już księdzem. Brał czynny udział w kampanii 1815 roku, jako kapelan brygady trzeciego korpusu. Po przywróceniu pokoju, odbył podróż do Hollandyi, Anglii, Szwajcaryi i Niemiec (1816 roku). Za powrotem wydał uwagi nad wyznaniem i Kościołem anglikańskim (Ansichten und Beobnchtun-gen iiber Religion und Kirche in EnglamlT W roku 1818 został adjunktem, a 1823 professorem teologii w Bonn. Od roku 1819 do 1829 sprawował oprócz tego w tern mieście obowiązki pastora gminy ewangelickiej. W roku 1846 był członkiem synodu generalnego w Berlinie, a w roku następnym wszedł do konsystorza prowincyi saskiej w Magdeburgu. W nauce, kazaniach i dziełach Sack okazał się dość wiernym uczniem Schleiermachera, większe atoli zachowując uszanowanie dla powagi Starego Testamentu, i większą ostrożność w wykładzie dogmatów. Sack wydał dzieła: Chrisf/iehe Apologcfih, (Hamburg, 1829 i 1841); Christliche Polemik, (1832); w tych dwóch dziełach zamyka się cały wykład jego nauki; poemat o bóstwie Biblii (Die Gdttlichkeit der Bibel, 1832), natchniony śmiałością exegetyki wolnej i filozoficznej; Listy o zjednoczeniu dwojga Kościołów ewangelickich (Briefe iiber die Cnion der beiden emngelischen Kirchen, (1823), pisane w duchu pojednawczym i liberalnym; Kazania (Predigten), 1835 i 1850 mniej tu dogmatów jak moralności; Kościół szkocki (Die Kirche von Scholtland, Heidelberg, 1844, 2 części), wydany w skutku podroży do tego kraju.