page0798

790

Soissons — Sokal

odziedziczył hrabstwo Soissons, syn siostry jego Eugeni Maurycy Sabaudzki urodzony r. 1633, który pojął w małżeństwo Olimpię Mancini, siostrzenicę kardynała Mazarmiego. Po jego śmierci syn starszy Ludwik Tomasz został hrabią Soissons, jako głowa domu Sabaudzko-Soissons, który wygasł w r. 1734. Młodszy zaś syn był słynny wojownik, książę Eugeni Sabaudzki.

Sójka (Garrulus Temm.). Rodzaj ptaków wróblowatych, niewłaściwie dawniej do kruków zaliczany. Ptaki te odznaczzją się dziobem w końcu nagle stępionym i upierzeniem wiotkiem, długiem; na głowie wysoką czupryną lub czubem i kolorem błękitnym czarno i biało kratkowanym na skrzydłach. Niemniej przedstawiają one także różnice obyczajowe od kruków: a podobne towarzyskie lecz w inny sposób się zachowują, więcej są łakome i więcej rośli-nożercze; lot i chód mają odmienny. Nasz gatunek (G. glandarius L.) należący do ozdobniejszych ptaków krajowych, w nowszych czasach rozdzielono go na kilka gatunków przedstawiających mniej lub więcej znaczne różnice od ptaka typowego, są one rozmieszczone w różnych okolicach starego lądu i tak: czar-nogłowe (G. melanocephalus, Krynicki) znajduje się w Krymie i na Kaukazie, G. cewicalis Bp. bledsza z czarną głową w Afryce północnej; G. Brandtii z głową cynamonową w Syberyi; G. bispecularis Gray. mniejsza o dwóch modrych lusterkach skrzydłowych w Indyach Wschodnich i kilka innych. W północnej Europie i Azyi znajduje się także Sójka odmiennych zupełnie kolorów G. infaustu-s Pall. a wiele innych exotyeznych oddzielono.    W7. T.

Sok. Rozmaite płyny znajdujące się w ciałach zwierząt i roślin nazywają sokami. Często z ziół i owoców oddzielają soki w nich zawarte przez wyciskanie, gotowanie lub moczenie, które w ogólności posiadają w wyższym stopniu własności tych ciał, z których zostały otrzymane. Soki takie znajdują wielokrotne zastosowanie w użyciu lekarskiem i kuchenueui. Dla zabezpieczenia ich od psucia się, przegotowują i najczęściej dodają cukru.

Sokal, miasto dawniej w województwie i powiecie Bełzkim, obecnie w Ga-licyi, obwodzie Żółkiewskim, nad Bugiem, 7 mil od Żółkwi odległe, przez Ziemowita księcia mazowieckiego i ruskiego roku 1424 założone, i prawem mag-deburgskiem nadane zostało. Często pustoszone przez Tatarów, król Alexan-der Jagiellończyk r. 1506 uwolnił na lat 10 od wszelkich podatków publicznych. Tenże król nakazał mieszczanom, aby corocznie dwóch rajców katolickich, a dwóch wyznania greckiego, obierali do składu magistratu. Roku 1519 Tatarzy w przemagającej liczbie, spaliwszy miasto, porazili tu daleko słabsze wcjsko polskie pod dowództwem Konstantego Ostrogskiego. Miasto opuszczone przez mieszkańców, za staraniem Jędrzeja Tęczyńskiego, wojewody sandomierskiego, przeniesione na inne miejsce, roku 1524 mocą przywileju Zygmunta I, wiele uzyskało wolności. Roku 1550 potwierdził nadania ojcowskie Zygmunt August. Odnowił je r. 1551, gdy Tatarzy spalili miasto. Napaściami tatarskiemi niszczonemu miastu, królowie Stefan, Zygmunt III i Władysław IV’, dopomódz usiłowali, rozmaite nadając przywileje. Roku 1648 Kozacy podsunęli się pod miasto, ale okoliczna szlachta odparła ich. Roku 1649 w Lipcu, Jan Kazimierz idąc .ia odsiecz Zbaraża, pod Sokalem stanął obozem, zgromadzając oddziały wojska. W Maju 1651 r. idąc na wyprawię przeciw Kozaetwn, odbył tu przegląd 30,000 wojska kwareianego i 100,000 pospolitego ruszenia. Potwierdzając wówczas przywileje miasta, nakazał szlachcie w niem osiadłej ponosić ciężary i opłacać podatki na równi z mieszczanami. Roku 1678 po zgorzeniu uzyskało od sejmu uwolnienie od podatków na lat ośm. Roku 1702 Szwedzi pod dowództwem generała