page0083

75

Schaumburg — Scheele

ku. Hrabstwo to, z biegiem czasu znacznie rozpostrzenione, odziedziczył w wieku XVI po siostrze swej Elżbiecie hrabia Filip von der Lippe, który zmuszony był część posiadłości schaumburgskich odstąpić Landgrafowi Hesko-Kasselskieinu. Część ta należąca obecnie do elektorstwa heskiego obejmuje 15 mil kw. rozległości. Posiadłości zaś składające niegdyś dział hr. Filipa von der Lippe stanowią księztwo Schaumburg-Lippe (ob.). Inna posiadłość tegoż nazwiska Schaumburg, położona w księztwie Nassau jest w spadku po matce własnością arcyksięcia austryjackiego Stefana, który z tego powodu przybiera tytuł księcia Schaumburgskiego. Prócz tego istnieje jeszcze hrabstwo Schaumburg nad rzeką Ems położone, dopiero od roku 1572 własność hrabiów Stahremberg.

Schaumburg-Lippe, udzielne księztwo niemieckie, liczące na przestrzeni 9³/₄ mil kw. około 31,000 ludności, obejmuje część zachodnią dawnego hrabstwa Schaumburg i graniczy z Hannowerem, Prussami i elektorstwem heskiem. Kraj ten korzystnie od natury uposażony ma żyzną ziemię, obfitość drzewa i znaczne pokłady węgla kamiennego. Ludność jest przeważnie wyznania ewangelicko-augsburgskiego. Włościanie przywiązani do dawnych zwyczajów noszą się na sposób staro-niemiecki. Rolnictwo, przędza, płóciennictwo i handel węglem kamiennym stanowią główne sposoby zarobkowania. W radzie ścisłej sejmu związku niemieckiego, książę Schaumburg-Lippe posiada wraz z dwoma Reuss, Lippe, Waldeck i Hessen-Homburg, wspólny głos ku-ryjalny; na posiedzeniach plenarnych głosuje oddzielnie. Do kontyngensu siły zbrojnej związku księztwo to dostarcza 210 ludzi. Założycielem linii Schaumburg-Lippe był hrabia Filip von der Lippe, posiadłszy w^r r. 1640 po śmierci sw^rej siostry Elżbiety hrabstwo Schaumburg. W r. 1787 nastąpił po ojcu swym Filipie Erneście, Jerzy Wilhelm, później książę Schaumburg-Lippe, który w r. 1816 nadał kntjowi konstytucyje.

Scheda, Z łacińskiego karta, kartka. W terminologii prawnej właściwie cznacza dział majątku z prawa czy z zapisu.

Schedel (Hartmann), lekarz w Norymberdze żyjący i tamże w r. 1495 zmarły, wydał kronikę historyi powszechnej p. t. Libr i Lhronicorum vel Chroni-ca Nor/mbeigensia (Norymberga, r. 1493, folio), gdzie znajduje się także Opis Polski a w' szczególności opowiadanie o potomstwie Władysława Jagiełły, o ś. Stanisławie i o mieście Krakowie, przytem wizerunek tego miasta w drzeworycie. Wyimek tyczący się Polski z tej kroniki przedrukowany jest w Pi-storyjusza Corp. kisł. Polon. (Tora I, stron. 163) i w^r Zbiorze Miel era (Tom I, str. 227).

Schedel (Krzysztof), zasłużony drukarz krakowski, z rodziny która z dawna, długo jeszcze potem utrzymywała drukarnię i księgarnie w temże mieście do r. 1707. Pomiędzy nimi było kilku uczonych mężów i autorów, z tych Krzysztof zajmowmł się szczególnie matematyką, napisał drukowaną później Arytmetykę na trzy podzieloną księgi (r. 1660—1665, w 8-ce), umarł w reku 1654.    F. M. S.

SchedillS (Elijasz), urodzony w Czechach r. 1615, umarł w młodym wieku w Warszawie r. 1641, jest autorem rozpraw o bóstwach starożytnych Germanów, Gallów, Brytanów, Wandalów: De Diis germanis, syntagmata ąuatuor, wydane w roku 1647 przez ojca jego Jerzego Schedius, rektora szkoły w Gustrowie; przedrukowane w roku 1728 z przypiskami, przez Jana Kle-;Schera.

Scheele (Karol Wilhelm), słynny chemik, urodził się r. 1742 w Sztralsun-